Yaygın Kullanılan Veri Haberciliği Araçları
Veri Gazeteciliği araçları, editör ve içerik üreticilerinin işini kolaylaştırarak daha anlamlı daha rahat okunabilen içerikler üretmesini sağlamaktadır. Geleceği şekillendirmek için var olan verilerin doğru şekilde toplanıp düzenlenmesi ve görselleştirmesi sağlıklı bir toplumsal düzen oluşturmamız çok önemlidir. Verinin toplanıp anlaşılabilir bir görsel bir formda sunulmasıyla, harekete geçirmek istediğimiz kitleyi ya da farkındalık yaratmak istediğimiz konuyu objektif bir şekilde karşı tarafa aktarabilme imkanına sahip olmaktayız.
Veri Gazeteciliğinde haberinizin doğruluğunu ispatlamak için kullanabileceğiniz veriyi, tez/makalenizde araştırmanızın sonuçlarını aktarmak için kullanabilirsiniz. Ayrıca topladığınız verilerle ulaştığınız sonuç sonrası, işletmenizin ar-ge çalışmalarına vereceği katkıda paha biçilemez olacaktır.
Veri kazıma işlemleriyle edindiğimiz verilerin başarılı bir şekilde kullanımı için aşağıdaki örnekleri inceleyebilirsiniz. Benzer başarılı içerikler üretmek adına yazının devamında Veri Kazıma, Veri Toplama, Veri Temizleme ve Veri Görselleştirme araçlarının kullanımı hakkında bilgi edinebilirsiniz.
Örnekler:
-
OCED’in 2016 yılında yayınladığı raporda Türkiye ile ilgili veriler toplanılarak diğer ülkelerle kıyaslaması yapılmış ve çubuk grafik kullanılarak görselleştirilmiştir. Bu sayede okuyucuların verileri daha kolay okuyabilmesi sağlanmıştır.
Verinin Gazetecilik Alanında Kullanımı
Okul Öncesi Eğitim Oranlarımız OECD’nin Gerisinde
-
Kanser istatislikleri hakkında hazırlanan aşağıdaki tezde edinilen veriler çeşitli tablolarla görselleştirilmiş tezin okunabilirliği ciddi derecede artmıştır. Böylece tıp eğitimi almamış insanlarda bu tezi anlama yetisine sahip olmuştur.
Verinin Tez/Makalede Kullanımı
Türkiye Kanser İstatistikleri …(Gültekin,Boztaş, 2014)
-
Geçtiğimiz günlerde 1 trilyon dolar piyasa değerine ulaşan teknoloji şirketi Apple, büyük veri ve makine öğrenimi hakkında yazılımlar üreten Tuplejump isimli şirketi satın alarak herkese verinin ne kadar önemli olduğunu gösterdi. Gelecekte de başarısını sürdürmek isteyen Apple gibi bir şirketin, kullanıcı alışkanlıklarını çözümleyerek kullanıcıların ihtiyaçlarına göre ürünler çıkarması gerekmektedir. Bu da büyük verinin kazınarak veri temizleme araçlarıyla anlamlı hale getirilebilmesiyle olacaktır.
Verinin İşletmeler İçin Önemi
Apple, büyük veri ve makine öğrenme üzerinde çalışan Tuplejump’ı satın aldı
Veri Gazeteciliği için Yapılması Gerekenler
Aşağıda ki tablo ile Veri Gazeteciliği yaparken hangi adımları izleyebileceğinizi görebilirsiniz. Zaman tasarrufu için özellikle hangi aşamada hangi aracı kullanabileceğinizi bilmeniz diğer bir önemli konudur. Eğer büyük veri setleriyle çalışmıyorsanız çoğu veri görselleştirme aracı size verinizi düzenlemeniz için imkan sağlamaktadır. Fakat büyük verileri çözümleyip farklı kategorilerde haber üretmeniz için veri temizleme araçlarını kullanmanız gerekecektir.
VERİ HABERCİLİĞİ ARAÇLARI
VERİ TOPLAMA ARAÇLARI
Data Miner ve Recipe Creator
Bir Chrome eklentesi olan Data Miner ile internet sitelerinde bulunan verileri düzenli ve eksiksiz bir şekilde sadece bir kaç saniyede almanıza yardımcı olmaktadır. Aynı zamanda veriyi .CSV ve .XLSX formatında bilgisayarınıza indirip düzenleme imkanı veren Data Miner, yazılım veya kodlama bilgisine ihtiyaç duymadan size oldukça zaman kazandıracaktır.
Data Miner ekibi tarafından üretilen diğer bir eklenti olan Recipe Creator ise özellikle kullanıcı tarafından oluşturulan veri çekme kuralları ile daha düzenlenli veri almanızı sağlamaktadır. Kod bilgisinin biraz gerektiği Recipe Creator eklentisini kullanmayı öğrenmek için biraz mesai harcamanız gerekecektir.
Ayrıca Data Miner ve Recipe Creator eklentileri diğer veri çekme araçlarının aksine kullanıcılara çok daha kullanışlı ücretsiz hesaplar sağlamaktadır. Bu durum eklentinin kullanıcı dostu özelliğinin en önemli kısımlarından biri olmaktadır.
Data Miner’e buradan Recipe Creator’e buradan ulaşabilirsiniz.
import.io
Her saniye yeni içeriklerin oluşturulduğu internet ortamında mevcut veriyi çekmek ve düzenleyip, raporlaştırmak çok önemlidir. Import.io tam bu noktada ihtiyaçlarımıza cevap vermektedir.
Profesyonel olarak Veri toplama, Temizleme ve Görselleştirme yapacağımız zaman büyük veri yığınları ile çalışmak zorunda kalacağız. Büyük veriden anlamlı sonuçlar çıkarmak için gerekli olan veri düzenleme, dönüştürme ve analiz etme imkanını sağlayan import.io ücretsiz hesapla sadece 7 günlük kullanım imkanı verdiği için işletmeler adına kullanımı daha uygun olacaktır.
Import.io’a buradan ulaşabilirsiniz.
Tabula
Tabula, PDF dosyalarının içinde kilitlenmiş veri tablolarını serbest bırakmak için kullanılan bir araçtır. Aynı zamanda açık kaynak kodlu bir yazılım olan Tabula yazılım geliştiricerin üzerinde değişlik yapabileceği bir uygulamadır.
Gazeteciler ve veri üzerine çalışan insanların için geliştirilen Tabula, PDF olarak yayımlanan verileri veya içerikleri kazımak/toplamak için kullanabileceğiniz ücretsiz bir program olması nedeniyle Veri Gazetecileri için en önemli araçların başında gelmektedir.
Veri Tablosu içeren bir pdf’I Tabula’ya yükledikten sonra kazımak istediğiniz bölgeyi seçtikten sonra dışarı aktar diyerek kolayca kullanabilirsiniz.
Tabula’ya buradan ulaşabilirsiniz.
VERİ TEMİZLEME ARAÇLARI
Open Refine
Yukarıda bahsettiğimiz Veri Toplama araçlarıyla edindiğiniz veriler bazen çok karmaşık ve düzensiz olabilmektedir. Bu verileri düzenlememiz gerektiğinde Open Refine bize yardımcı olmaktadır.
Tabula gibi açık kaynak kodlu bir yazılım olan Open Refine, Google’ın gazeteciler için oluşturduğu Google News Initiative programıyla da desteklenmektedir.
Veri tablomuz içerisinde ki gereksiz satır veya sütunları, boşlukları, dil farklılığından oluşacak sorunları giderebildiğiniz gibi düzenlediğiniz veriyi kolayca farklı formatlarda da dışarı aktarmanızı sağlamaktadır.
Bir çok farklı veri düzenleme işleminizi kod yazmadan yapabileceğiniz gibi çeşitli kod satırlarıyla da yapmanızı sağlayan Open Refine yazılım bilgisi olan Veri Gazetecilerinin kullanmayı seveceği kullanışlı bir veri düzenleme aracıdır.
OpenRefine’a buradan ulaşabilirsiniz.
VERİ GÖRSELLEŞTİRME ARAÇLARI
Morph
Veri Görselleştirme araçlarına modern bir tasarım anlayışı katan, Morph veriye dayalı soyut veri görselleştirme imkanını doğurmuştur. Açık kaynak kodlu ve Google desteği bulunan proje veriden alınan kaynak ile tasarım rengini belirlemektedir fakat renkleri değiştirebilme imkanı da kullanıcının tercihine bırakılmıştır. Eşsiz ve yaratıcı görsel sunumla okuyucunun görsel hafızasında yer etsede okunabilirliği tartışılabilen Morph Veri Görselleştirme aracı kültür-sanat veya teknoloji içeriği üreten haber sitelerinin kullanabileceği bir araç olabilir.
Şuan sadece 6 adet veri grafiği ile kullanıcılarına hizmet veren oluşum ilerle daha fazla veri grafiği seçeneğiyle kullanılmaya devam edecektir.
Morph’a buradan ulaşabilirsiniz.
iNZight
iNZight, Yeni Zelanda’nın Auckland Üniversitesi İstatistik Bölümü tarafından ortaöğretim ve lise çağındaki öğrencilerin veriyi daha rahat ve kolay şekilde keşfetmeleri için geliştirilen kullanımı oldukça kolay açık kaynak görselleştirme aracı.
Windows, Mac ve Linux için indirip kurabileceğiniz gibi çevrim içi bölüm olan inzight Lite bölümünü tıkayarak da kullanabilirsiniz. R programa dili kullanılarak oluşturulan araç Windows da iyi çalışsa da Mac de sorun yaratabilir. Yazılımcı ile iletişime geçmek de gerekebilir. Ancak indirmeden de inzight Lite bölümü ile aracı kullanmak mümkün. …(Dağ,12 Ekim 2018).
iNZight’a buradan ulaşabilirsiniz.
Datawrapper
Kullanımı kolay popüler Veri Görselleştirme araçlardan biri olan Datawrapper ile veri grafiği oluşturmak yalnızca bir kaç dakika sürmektedir. 14 farklı Veri Grafiği oluşturmanızı sağlayan araç kullanıcı dostu yapısıyla da Veri Görselleştirme araçları arasında en kullanışlı araçlar arasındadır. 4 farklı veri yükleme seçeneği sunan Datawrapper aynı zamanda belli ölçülerde verinizi düzenleyebilmenizi sağlamaktadır.
Bu araçta oluşturduğunuz veri grafiğine eklebileceğiniz başlık, açıklama, kaynak ve yayıncı bilgisi sayesinde ürettiğiniz veri grafiği kullanıcı tarafından anlaşılabilir aynı zamanda teyit edilebilir olacaktır. Böylece zihninde ki güvenilirlik sorunu ortadan kalkacaktır.
Kullanacağınız veriyi Harita grafiği kullanarak yayımlama imkanı veren Datawrapper, Veri Gazeteciliği yaparken görselleştirme aracı olarak basit ve özelleştirilebilir yapısıyla kullanıcıların vazgeçilmez araçlarından birisidir.
Datawrapper’a buradan ulaşabilirsiniz.
Flourish
20 farklı veri grafiği yapmanızı sağlayan Flourish, popüler bir diğer Veri Görselleştirme aracıdır. Özellikle haber merkezi olduğunu belirten kullanıcılara ücretsiz premium hesap veren Flourish bu özelliği ile haber merkezleri için çok önemlidir. Haber merkezlerinin kendi ihtiyaçlarına göre kod ve tasarım özelleştirmesi yapabildiğini araçta isterseniz kod bilgisi olmadan da rahatça veri görselleştirme yapabilirsiniz. Güçlü bir animasyon destekli hikaye anlatımına olanak sağlayan program bu yönüyle göze hitap eden içerikler oluşturmanızı sağlamaktadır.
Flourish’e buradan ulaşabilirsiniz.
VERİYİ DASHBOARD ÜZERİNDEN HABERLEŞTİRMEYE YARAYAN PLATFORMLAR
Workbench
28 Haziran’da herkese açık sürümünü duyurun Workbench, kod bilgisi olmadan veri kazıma, izleme, temizleme, analiz etme ve görselleştirme olanaklarının hepsini aynı anda sunuyor. Workbench’de yeni özellik, kod bilgisi olmadan siteleri kazı, veri topla! Ve kazıdığınız sitede değişiklik olduğunda düzenli olarak e-posta ile edin!
Veri Gazeteciliği yapma aşamaları olan veri toplama, veri temizleme, veri analizi ve veri görselleştirme süreçlerinin hepsini kod bilgisine gerek kalmadan yapmanıza olanak sağlıyor.
Veri Gazeteciliği yapan haber merkezleri tarafından sıklıkla kullanılan platformdan herkes yararlanabilir. …(Dağ,12 Ekim 2018).
Özellikle Twitter kullanıcılarının olay/haber hakkında görüşlerini toplamak ve bunu haberleştirmek adına oluşturdukları canlı Twitter takip uygulaması haber üretimi aşamasına yeni bir boyut katmaktadır. Oluşturacağınız çeşitli filtrelerle insanların Twitter’da yazdıklarını veri halinde alabilmenize sağlayan bu araç yaşanan veya konuşulan olay hakkında dakika gelişmeleri görmenizi sağlayacaktır. Özellikle markalar açısından kriz yönetimi sırasında yada reklam başarımı ölçümlemek adına kullanılabilecek en objektif araçlardan bir tanesidir.
Workbench’e buradan ulaşabilirsiniz.
DIVE
Verilerinizi kod yazmadan hikayelere dönüştürür. Dive, yarı otomatik görselleştirme ve istatistiksel analiz özelliklerini birleşik bir iş akışına entegre etmeyi sağlıyor. …(Dağ,12 Ekim 2018).
Veri tablonuza uygun veri grafiği önermesi ve aynı veriden edinilen farklı sonuçları raporlamak adına kullanabileceğiniz DIVE aracı özellikle iş hayatında verileri kullanarak rapor hazırlamak isteyen insanlar için okunabilir ve herkes tarafından anlaşılabilir raporlar üretmenizi sağlayacaktır.
DIVE’a buradan ulaşabilirsiniz.
By Onur İzli / VOYD Üyesi
https://www.voyd.org.tr/tr/blog/171/yaygin-kullanilan-veri-haberciligi-araclari-neler
Kaynaklar
Murat G. ve Güledal B. (2014), TÜRKİYE KANSER İSTATİSTİKLERİ , 12.10.2018 tarihinde https://hsgm.saglik.gov.tr/depo/birimler/kanser-db/istatistik/2009kanseraporu-1.pdf adresinden temin edilmiştir.
Pınar D. (2018), R destekli açık kaynak görselleştirme aracı: iNZight, 12.10.2018 tarihinde http://www.verigazeteciligi.com/r-destekli-acik-kaynak-gorsellestirme-araci-inzight/ adresinden temin edilmiştir.
Pınar D. (2018), Workbench: Veri Gazeteciliği için Veri Platformu, 12.10.2018 tarihinde http://www.verigazeteciligi.com/workbench-veri-gazeteciligi-icin-veri-platformu/ adresinden temin edilmiştir.
Pınar D. (2018), dive.media.mit.edu: Kod yazmadan verinizi habere dönüştürür, 12.10.2018 tarihinde http://www.verigazeteciligi.com/dive-media-mit-edu-kod-yazmadan-verinizi-habere-donusturur/ adresinden temin edilmiştir.