Veri Gazeteciliği El Kitabı 1
2013 yılında çevirisi bir grup gönüllü editör tarafından tamamlanan 1. Veri Gazeteciliği El kitabının 6 bölümden oluşan Türkçe kısımlarını her hafta paylaşarak, son bölüm tamamlandıktan sonra ise el kitabı toplu halde indirilebilir şekilde kullanımınıza sunulacaktır. Kitap European Journalism Centre tarafından hazırlanmıştır.
Chicago Tribune’deki Haber Uygulamaları Ekibi Nasıl Çalışır
Photo: Brian Boyer
Chicago Tribune’deki haber uygulamaları ekibi mutlu bir grup hackerdan oluşmakta. Editörler ve muhabirlerle onlara şu konularda yardımcı olmak için çalışıyoruz: 1) Araştırma ve rapor hikayeleri, 2) Çevrim içi hikaye oluşturabilmeleri 3) Chicagoland’in güzel insanları için eskimeyen web kaynakları oluşturmak.
Haber merkezlerinde bulunmamız önemli. Genellikle muhabirlerle yaptığımız yüz yüze konuşmalar aracılığıyla iş buluruz. Bakımsız bir hükumet web sitesi için bir ekran kazıyıcı yazmaya, PDF yığınlarını parçalamaya, olmayan veriyi bulup analiz edebileceğiniz bir şeye dönüştürmeye yardım etmekten mutlu olduğumuzu biliyorlar. Bu sayede potansiyel veri projelerini baştan keşfediyoruz.
Bu alandaki birçok ekibin aksine ekibimiz, gazeteciliği kariyer değişimi olarak gören teknoloji uzmanları tarafından kuruldu. Bazılarımız gazetecilikte master derecelerini, ticaret amacıyla birkaç yıl kodlama yaptıktan sonra elde etti. Diğerleri açık hükumet topluluğundan katılanlardan oluşuyor.
Biz becerikli bir şekilde çalışıyoruz. Emin olmak için, sürekli senkronizeyiz ve her sabah ayak üstü 5 dakikalık toplantı ile başlıyoruz. Sıklıkla çiftli şekilde program yapıyoruz, iki geliştiricinin bir klavye başında olması iki geliştiricinin iki klavye başında olmasından daha verimli. Çoğu projeyi üretmek bir haftadan daha fazla zaman almıyor ama uzun projelerde haftalık tekrarlamalarla çalışıyoruz ve her hafta işimizi partnerlerimize (genellikle gazeteci ve yayın yönetmeni) gösteriyoruz. “Hızlı başarısız ol” bir mantra. Eğer yanlış yapıyorsanız, özellikle son tarihli bir kod yazıyorsanız bunu bir an evvel bilmeniz gerekmekte.
Tekrarlanan hacklemenin muazzam avantajı var, son tarih üzerinden sürekli araçlarımızı yeniliyoruz. Normal yazılım evlerinden farklı olarak, her hafta bir veya iki uygulama çıkarıyoruz, belleğimizin arka bir yerine bırakıyoruz ve sonraki projeye geçiyoruz. Muhabirlerle paylaştığımız bir zevk oluyor bu ve her hafta yeni şeyler öğreniyoruz.
The Chicago Tribune haber uygulama ekibi (fotoğraf Heather Billings)
Bütün uygulama fikirleri haber merkezindeki habercilerden ve editörlerden gelir. Bu bana göre, bizi, kendi düşüncelerini oluşturan diğer haber merkezlerindeki uygulama takımlarımdan ayırıyor. Biz haber merkezimizde, güçlü kişisel ve profesyonel ilişkiler inşa ettik ve arkadaşlar ellerinde veri olduğunda bize geleceklerini biliyorlar.
Haber merkezindeki işimizin çoğu habercileri desteklemek. Biz habercilere veriyi kazımada, onları PDF’ten tekrar geri e-tabloya döndürmede, ekran kazımalı web sayfalarında ve benzeri şeylerde yardım ediyoruz. Bu, bizim isteyerek sunduğumuz bir hizmet çünkü haber odasında olan veri işinde hızlılık sağlıyor. İşlerin bir kısmı haber uygulamasına dönüşüyor: harita, tablo, ya da bazen büyük boyutta bir web sayfası.
Önceden yazılı hikayeleri uygulamaya bağlıyorduk, çok yoğunluk olmuyordu. Bu günlerde uygulamalar web sayfamızın en üst bölümünde çalışıyor ve uygulamalar hikayeye bağlantı kuruyor. Bu, hem uygulama hem de hikaye için güzel iş çıkarıyor. http://www.chicagotribune.com/news/data/secion, çalışmamızın websitesi bölümü var, fakat trafiği yoğun değil. Bu, şaşırtıcı bir şey değil. “Bak, bugün biraz veri istiyorum!” büyük bir kullanma durumu değil.
Sayfa görüntülemelerini seviyoruz ve meslektaşlarımızın övgülerini de seviyoruz, fakat bu, diğerleri kadar önemli ayrıntılar değil. Motivasyonun insanların yaşamları, kanunlar, siyasetçilerin sorumlu tutulması ve böyle nicesi üzerinde daima güçlü etkisi olmalıdır. Yazılan parça, akıma hitap edecek ve onu birkaç anektodla insalcıllaştıracaktır. Fakat okurun hikayenin sonuna geldiğinde elinde kalan nedir? Aileleri güvende mi? Çocukları gerektiği şekilde eğitiliyor mu? İşimiz, bir okura, veride kendi hikayesini bulmasında yardımcı olduğunda sesini duyurur. Yapmış olduğumuz güçlü etkiye sahip, kişiselleştirilmiş işlere örnek olarak http://nursinghomes.apps.chicagotribune.com/ Bakım Evi Güvenliği Raporları ve http://schools.chicagotribune.com/ Okul Rapor Kartı uygulamaları gösterilebilir.
BBC’de Veri Gazeteciliği
Bella Hurrell ve Andrew Leimdorfer, BBC
“Veri gazeteciliği” terimi çeşitli disiplinleri kapsayabilir ve haber organizasyonlarında çeşitli yönlerde kullanılmakta, bu açıdan BBC’de bizim “veri gazeteciliği” olarak neyi ifade ettiğimizi belirtmek faydalı olacaktır. Genel olarak; bu terim, verinin aşağıdakilerden bir veya birkaçını yapmak için kullanıldığı projeleri kapsamaktadır:
*Okuyucunun kişisel ilgisine yönelik bilgiyi fark etmesini sağlayan
*Çarpıcı ve önceden bilinmeyen bir hikayeyi göz önüne getiren
*Okuyucunun karmaşık bir konuyu daha iyi anlamasını sağlayan
Bu kategoriler çakışabilir ve çevrim içi ortamlarda, genelde belli seviye görselleştirmeden fayda sağlanabilir
Kişiselleştirin
BBC Haber sitesinde 10 yıla yakın senedir veriyi okuyucuya ara saplamak için senelerdir kullanıyoruz.
En uygun örnek, 1999’da ilk yayınlanan, hükümet tarafından senelik olarak yayınlanan veriyi kullandığımız, http://bbc.in/school-league-tables [okul ligi tablosu] dur. Okuyucular posta kodlarını girerek yerel okulları bulabilmekte ve çeşitli belirteçlerle karşılaştırabilmektedir. Eğitim editörleri yazılım ekibiyle, verinin çekilmesinde birlikte yayın öncesinde ayrıca çalıştılar.
Bunu yapmaya başladığımızda, bu verinin kamuya açık araştırılabilmesini sağlayan resmi bir site yoktu. Ama şimdi Eğitim Bakanlığı’nın kendi sunduğu karşılaştırma servisinin var olmasıyla, bizim çalışmamız veriden elde edilecek hikayelere odaklanacak şekilde değişti.
Bu alandaki temel meydan okuma, kamunun açık ilgisinin olduğu verilere erişimin sağlanması olmalıdır. Genel kamuya açık olmayan geniş bir veri setini yayınladığımız http://bbc.in/road-deaths[“Her yoldaki her ölüm”] özel raporu yakın zamandaki bir proje örneği olarak verilebilir. Kullanıcılara, Birleşik Krallık’taki geçmiş on senenin tüm yol ölümlerini bulabilmelerini sağlayan, postakodu ile arama özelliğini sunduk.
http://bbc.in/police-data[Temel olay ve figürlerin bazılarını görselleştiren] projede , daha dinamik bir his ve insan katmak için başkentteki kazaları olduğu an takip edebilmek için Londra Ambulans Servisi ve BBC Londra Radyosu ve TV ile birlikte çalıştık. http://bbc.in/road-deaths-feed [canlı yayın] olarak, Twitter’da #crash24 etiketiyle ve çarpışmaların iletildiği anda http://bbc.in/road-deaths-map ‘da raporladık.
Basit Araçlar
Büyük veri setlerini araştırma yöntemleri oluştururken ayrıca kişisel ilişkili bilgi parçaları oluşturan basit araçları yaratma konusunda da başarılar elde ettik. Bu araçlar zaman sınırı olanlara , geniş analiz yapma yolunu seçmeyenlere de uyumlu. Kişisel bir olayı kolayca paylaşma kabiliyeti, bizim standart olarak anonimleştirmeye başladığımız bir şey haline geldi.
Bu yaklaşımın tasasız bir örneği bizim http://bbc.in/KQsSzB [“Dünya 7 milyarlık: Sizin sayınız nedir?”] özelliğimiz. Dünya nüfusunun tam da 7 milyarı geçtiği günde yayınlanmasına rast getirildi. Doğum tarihi girilerek, kullanıcılar doğdukları zamanda küresel nüfus içerisinde hangi sayıda olduklarını bulabiliyor ve sayıları Twitter veya Facebook’ta paylaşabiliyor. Uygulama BM nüfus geliştirme fonunca oluşturulan veriyi kullandı. Çok popüler oldu ve Facebook’ta BK’da 2011’de en çok paylaşılan bağlantı haline geldi.
7 Milyarlık Dünya (BBC)
Diğer yakın bir örnek ise BBC’deki http://bbc.in/JepssY[bütçe hesaplayıcı], kullanıcılara başbakanlık bütçe tasarısı kabul edildiğinde ne kadar daha iyi veya daha kötü duruma geleceklerini bulmalarını ve bu figürü paylaşmalarını sağlıyor. KPMG LLP muhasebe firmasıyla bir ekip oluşturduk, yıllık bütçeye göre hesaplamaları sağladılar ve sonra kullanıcıların görevi tamamlamalarını yüreklendirecek çekici bir görsel oluşturma konusunda sıkı çalıştık.
Verilerin İncelenmesi
Peki gazetecilik tüm bunların neresinde? Hikayede veri bulmak veri gazeteciliğinin çok geleneksel bir tanımıdır. Veritabandan harici bir durum var mı? Görseller verimli mi? Bir problemi ispat ediyor ya da çürütüyor mu? Bunlar bir veri gazetecisinin veya bilgisayar-denetimli raporlamacının kendilerine sorması gereken sorular. Belki de çokça bir zaman, kitle veri setinde bir şeyler bulabilme ümidiyle araştırmalarla da geçirilebilir.
Bu konuda, bir hikayeyi araştırmak için zamanı ya da tecrübesi olan araştırmacı ekip veya programlarla ortaklık yapmayı daha üretken bulduk. BBC’nin güncel olaylar programı Panorama Araştırmacı Gazetecilik Merkeziyle aylarca kamu sektörü ödeme verilerinin elde edilmesi üzerine çalıştı. Sonuç bir TV belgeseli ve canlı bir özel rapor oldu. http://bbc.in/IKPrL2[“Kamu Sektörü Ödemeleri”], sektör sektör tüm veri yayınlandı ve görselleştirildi.
Araştırmacı gazetecilerle yaptığımız ortaklıklar gibi, özel bilgi sahibi gazeteciye erişmek gereklidir. Takımdaki iş dünyasından bir çalışan hükümetlerin harcama değerlendirme kesintileri verisini analiz ettiğinde, olduğundan daha çok ses getirecek bir sonuca erişti. Sonuçta çok özel bir hikaye, http://bbc.in/LcuGFV[“Veri duyusu elde etme”], http://bbc.in/IIADrj[temiz bir görselleştirmeyle] tamamlanarak Kraliyet İstatistik Topluluğu ödülü kazandı.
Bir Konuyu Anlamak
Ama veri gazeteciliği hiç kimsenin fark edemediği özel şeyler içermek zorunda değildir. Veri görselleştirme ekibinin işi, mükemmel tasarımla, kullanıcıya ilgi uyandıran bir deneyim yaratacak temiz editöryal bir metni birleştirmektir. Doğru veriyle yapılan görselleştirme bir konu veya hikayenin daha iyi anlaşılması için kullanılabilir ve biz BBC’de hikaye anlatımlarında sıklıkla bu yaklaşımı kullanırız. BK davacı sayı takibinde kullandığımız bir teknik, zaman içerisindeki değişimi daha net verdik. http://bbc.in/KF7IKU[ısı-harita verisi]dir.
Veri özelliği http://bbc.in/IIAHHI[“Euro Bölgesi borç ağı”] ülke içi karmaşık kredi borçlanmasını keşfeder. Komplike bir konuyu renkler ve metinle bütünleşik orantısal oklarla görsel biçimde açıklanmasında yardımcı olur. Önemli bir değerlendirme olarak, kullanıcının bu özelliği keşf etmesini veya bir öyküyü, rakamlara çok boğulmuş hissetmeden takip etmesini sağlamaktır.
Takım Genel Görüntüsü
BBC haber sitesinde veri gazeteciliği ekibi 20 kadar gazeteci, tasarımcı ve yazılımcıdan oluşmakta.
Ekip, veri projeleri ve görselleştirmeleri gibi, haber sitesindeki tüm infografik ve etkileşimli çokluortam özellikleri olan içerikler üretmekte. Beraberinde, bu durum ‘görsel gazetecilik’ olarak adlandırdığımız, hikaye anlatım koleksiyonu tekniklerini oluşturmakta. Bizde direk veri gazetecileri diye nitelenen kişiler bulunmuyor ama takımdaki tüm editör çalışanların veri analizi için Excel ve Google Docs gibi temel e-tablo uygulamalarında yeterli düzeyde olması gerekiyor.
Her veri projesinin merkezinde yazılımcılarımızın teknik becerileri ve tavsiyeleri ve tasarımcıların görselleştirme becerileri vardır. Her birimiz gazeteci, tasarımcı veya yazılımcı iken “ilk” olarak; diğerlerimizin uzmanlık alanını anlamak ve yeterliliğimizi arttırmak konusunda daha çok çalışmaya devam ediyoruz.
Veriyi araştırmak için temel araçlar Excel, Google Dosyalar ve Füzyon Tablolar. Ekip ayrıca geniş veri setlerini incelemek için belli ölçüde, MySQL, Access veritabanları ve Solr ve Bağlı Veri Teknolojisiyle modellenen olaylara bakmak için RDF ve SPARQL kullanıyor. Yazılımcılar ayrıca eşlemek, ayrıştırmak veya çalışılan veri setinden bir parça seçmek için bildikleri programlama dilini kullanmakta, ActionScript, Python, veya Perl olabiliyor bu. Perl bazı yayınlama işlerinde de kullanılmaktadır.
Coğrafik verinin görselleştirilmesi ve araştırılması için Google, Bing Haritalar ve Google Earth, Esri’nin ArcMap ile birlikte kullanıyoruz.
Grafikler için, After Effects, Illustrator, Photoshop, and Flash, içeren Adobe Suite’i kullanıyoruz, bu günlerde sitede nadiren Flash dosyaları yayınlıyoruz. Özellikle JQuery ve Highcharts, Raphael ve D3 gibi diğer Javascript kütüphaneleri artan veri görselleştirme ihtiyaçlarımızı karşılamaktadır.
ABC’nin Veri Gazeteciliği Rolü!
Haber Merkezinde
Wendy Carlisle, Avustralya Yayın Kurumu
Veri gazeteciliği haber merkezlerinde dünya çapında nasıl bir yere sahiptir? Önde gelen veri gazetecileri verilerin yayınlanması ya da veriye dayalı haber uygulamaları sunulmasının iyi bir fikir olduğuna çalışma arkadaşlarını nasıl ikna ettiler? Gazetecilerin program yazmayı öğrenmeleri ya da kalifiye geliştiricilerle koordineli çalışmaları gerekli midir? Bu bölümde veri ve veri gazeteciliğinin ABC medya kuruluşu, BBC, Chicago Tribune, Guardian, Texas Tribune ve Zeit Online ‘daki rolünü inceleyeceğiz. İyi geliştiricilerin saptanıp, çalıştırılması; insanların kod yazma yarışmaları ve diğer etkinliklerle bir konu etrafında nasıl toplanacağını, sınırlar ötesinde birlikte çalışmayı ve veri gazeteciliği için iş modellerini öğreneceğiz.
ABC’nin Veri Gazeteciliği Rolü
ABC Avustralya’nın ulusal yayın kuruluşudur. Yıllık fonu 1 milyar dolar (AUS) ‘dır; yedi radyo ağı, 60 lokal radyo istasyonu, üç dijital televizyon servisi, bir yeni uluslararası televizyon servisi ve sürekli genişleyen bu dijital olanak ve kullanıcı geliştiriciliği içeriğin yayılması için bir çevrim içi platforma sahiptir. Son sayıma göre, 4500 tam zamanlı çalışan personel bulunmakta ve bunun yaklaşık %70’i içerik oluşturmaktadır.
Bağımsız oluşumuzdan son derece gururlu bir ulusal yayın kuruluşuyuz. Hükümet tarafından finanse edilmemize rağmen, yasalar sayesinde bir kol boyu ayrıyız. Geleneğimiz bağımsız umumi servis gazeteciliğidir. ABC ülkede en güvenilen haber organizasyonu olarak görülmektedir.
Bunlar heyecan verici zamanlar; bir müdür idaresi altında (eski gazete idarecisi Mark Scott) ABC’de içerik oluşturucular, şirkete ait mantrada olduğu gibi “atik” olmaları konusunda teşvik edilirler.
Şüphesiz, söylemek eyleme geçirmekten kolaydır.
Bağımsız oluşumuzdan son derece gururlu bir ulusal yayın kuruluşuyuz. Hükümet tarafından finanse edilmemize rağmen, yasalar sayesinde bir kol boyu ayrıyız. Geleneğimiz bağımsız umumi servis gazeteciliğidir. ABC ülkede en güvenilen haber organizasyonu olarak görülmektedir.
Bunlar heyecan verici zamanlar; bir müdür idaresi altında (eski gazete idarecisi Mark Scott) ABC’de içerik oluşturucular, şirkete ait mantrada olduğu gibi “atik” olmaları konusunda teşvik edilirler.
Şüphesiz, söylemek eyleme geçirmekten kolaydır.
Fakat son günlerdeki bunu teşvik etmeye yönelik atılan adım, çoklu platform projeleri geliştirmek için rekabetçi personel düzenlemesi olmuştur.
ABC’in ilk veri gazeteciliği projesinin ortaya çıkışı bu şekildedir.
2010 yıllında üç usta “fikir” insanına fikirlerimi anlatacağım bir sunum için dolanıyordum.
Bunu ne zamandır arıyordum, efsanevi Guardian Datablog’un şu an önerdiğini oluştururken o zaman sadece yeni başlayanlar içindi.
ABC’nin 5 sene içinde veri gazeteciliği bölümünün olması kaçınılmazdı ve bu benim öngörümdü. Ama soru o noktaya nasıl geleceğiz ve bunu kim başlatacaktı. ABC’yi yakından tanımayan okuyucular için, 70 yılda oluşturulmuş geniş bir bürokrasi düşünün. Temel önermesi her zaman radyo ve televizyon olan. Websitesinin gelişiyle, son on yılda içerik önermesi; metin, hareketsizlikler ve bir derece öngörülemeyen etkileşim şeklinde açılımını yaptı. Web evreni, ABC’yi; keki nasıl kestiği (para) ve ne tür bir kekin piştiğini (içerik) konusunda yeniden düşünmeye zorladı.
Elbette devam eden bir çalışmadır.
Ama veri gazeteciliğiyle ilgili başka şeyler oluyordu. Hükümet 2.0 (Keşfettiğimiz kadarıyla, Avustralya’da çok geniş gözlemlenmekte ) şimdiye kadar 1 ve 0 larda saklı olan hikayelere yeni söyleme teknikleri önermeye başladı.
Ben bunların hepsini sunumuma katılan kitleye söyledim. Yeni yetenek kümeleri tanımlamamız gerektiğini ve yeni araçlarla gazetecileri yetiştirmemiz gerektiğini de söyledim. Bunu sağlamak için bir projeye ihtiyacımız vardı.
Ve bana para verdiler.
24 Kasım 2011’de, ABC’nin çoklu platform projesi ve ABC Çevrim içi Haber yayına Sayılarla Kömür Yatağı Gazı ile geçti.
Sayılarla Kömür Yatağı Gazı (ABC Çevrim içi Haber)
Etkileşimli haritalar, veri görselleştirmeler, metinden meydana gelen beş sayfadan oluşuyordu.
Bu sadece veri gazeteciliği değildi, ama takımdaki insanlarla Avustralya’da o zamanın en sıcak konularından birinin birleşiminden doğan hibrit bir gazetecilikti. İşin içindeki mücevher, Avustralya’daki kömür yatağı gazı kuyuları ve kiralamaların gösterildiği etkileşimli haritaydı. Kullanıcılar lokasyon bazlı arama yapabiliyor ve kiralamalar veya kuyular arasında mod değiştirebiliyor. Odaklama yaparak, kullanıcılar keşfedenin kim olduğunu, kuyunun durumunu ve sondaj tarihini görebiliyor. Diğer bir harita, kömür yatağı gazı aktiviteleriyle Avustralya’daki yeraltı sularının lokasyonlarını karşılaştırıyordu.
Avustralya’daki gaz kuyuları ve kiralamalarına ait etkileşimli harita (ABC Çevrimiçi Haber)
Ortaya çıkan senaryoya göre üretilecek atık su ve tuz konusunu özellikle adresleyen veri görselleştirmelerimiz vardı.
Projenin diğer bir bölümü, yerel nehir sistemine kimyasal karışmasını araştırdı.
Ekibimiz
Bir web geliştiricisi ve tasarımcısı
Bir rehber gazeteci
Bir yarı-zamanlı veri toplama, excel veri şablonları ve veri temizleme konusunda uzman araştırmacı.
Bir yarı-zamanlı az deneyimli gazeteci
Bir danışman yönetici prodüktör
Bir veri madenciliği, grafik görselleştirme ve ileri araştırma becerisine sahip akademik danışman.
Bir proje yöneticisinin hizmeti ve ABC çoklu platform biriminin yönetsel desteği
Önemli olarak, referans aldığımız bir grup gazeteci ve gerektiğinde danıştığımız diğer gazeteciler
Veriyi nereden elde ettik?
Etkileşimli haritalardaki veri, hükümet websitelerinden indirilen şekil dosyalarından (coğrafik veriye ait ortak bir tipte dosya).
Diğer tuz ve su verisi çeşitli raporlardan alındı
Kimyasal salınım verisi hükümet tarafından yayınlanan çevresel izinlerle alınmıştır.
Ne öğrendik?
“Sayılarla Kömür Yatağı Gazı” içerik ve boyut olarak tutkulu bir işti. Aklımda en yukarıda kalan, biz ne öğrendik ve diğer seferinde bunu nasıl daha farklı yapabiliriz?
Veri gazeteciliği projesi normalde ABC’de de karşılaşmayan bir çok insanı bir araya getirdi: Amiyane tabirle, korsanlık ve korsanlar. Çoğumuz aynı dili konuşmuyorduk hatta diğer grupların yaptıklarına değer vermiyorduk. Veri gazeteciliği yıkıcı!
Pratik şeyler:
Ekibin aynı lokasyonda olması zorunlu. Yazılımcı ve tasarımcı uzaktaydı ve toplantılara geliyorlardı. Bu elbette ki ideal değildi! Gazeteciler gibi herkesi aynı odaya koyun.
Danışmanımız EP’de binanın ayrı bir seviyesindeydi. Şöyle bir uğrayabilmesi için bile daha yakın olmamız gereksinimi vardı.
* Sadece veri-güdümlü bir hikaye seçin
Büyük Resim: Bazı Fikirler
Büyük medya organizasyonlarının veri gazeteciliğinin fırsatlarını karşılaması için kapasite oluşturma konusuna eğilmesi gerekir. Önsezime göre, medyanın teknik departmanlarında gizlenmiş ve çıkmak konusunda ümitsiz gizli bir çok bilgisayar delisi ve hacker kişilier var. O zaman gizli bilgisayar delilerinin, genç gazetecilerin, web geliştiricilerin ve tasarımcıların; daha deneyimli gazetecilerin yetenek paylaşımı ve akıl hocalığı için buluştuğu “Korsan ve korsancılık buluşmaları” çalıştaylarına ihtiyacımız var.
Sırf bunun için, veri gazeteciliği disiplinler arasıdır. Veri gazeteciliği ekipleri geçmişte birlikte çalışmamış kişilerden oluşur. Dijital evren sınırları bulanıklaştırdı.
Güvensiz, çatlak bir beden politikasını yaşıyoruz. Profesyonel bağımsız gazeteciliği oluşturan iş modeli – eksileri de olan – yıkılma sınırında. Kendimize sormalıyız, sıklıkla, dünya neye benzerdi dördüncü kuvvet olan tutarlı gazetecilik olmasa? Amerikan gazetecisi ve entelektüel Walter Lippman 1920’lerde şuna işaret etmiş “Ses getiren bir kamuoyunun, habere erişim sağlanamadığında oluşamadığı kabul edilmiştir.” Bu durum bugün daha yanlış değil. 21 yüzyılda, herkes blog dünyasında takılıyor. Profesyonel gazetecileri masalcılar, yalancılar, iki yüzlüler ve kazanılmış çıkar gruplarından ayırmak zor. Herhangi bir site veya kaynağın güvenilir, düzgün ve dürüst gözükmesi sağlanabilir. Güvenilir gazeteci yöneticileri çukurda ölüyorlar. Bu yeni ıvır zıvır gazeteciliği uzayında, sonu olmayan bağlantılarla okuyucuları diğer bir yararsız ama göz kamaştırıcı gözüken kaynaklara götürmekte ve dijital aynalı salona tekrar taşımaktadır. Bu konuyu açıklayan teknik terim: Saçmalıkla saptırılmış beyinler.
Dijital evrende, şu anda herkes hikaye söyleyicisi öyle değil mi? Yanlış. Eğer profesyonel gazeteciler – etik, dengeli, cesur doğru arayışını kucaklamış hikaye anlatımından bahsediyorum- yaşayacaksa bu zanaat kendini dijital uzayda da savunmalı. Veri gazeteciliği dijital uzaya yolculuk yapmak için ayrıca bir araçtır. Birler ve sıfırlar arasından hikayeyi; haritalayarak, çevirerek, sıralayarak, çıkararak görebilmemizdir. Gelecekte hackerlarla, yazılımcılarla, tasarımcılarla ve programcılarla yanyana çalışacacağız. Bu önemli kapasite geliştirmesini gerektirecek bir geçiştir. Dijital gazetecilik bağlantılarını kurmayı başlatacak haber müdürlerine ihtiyacımız var.
Veri Gazeteciliğine Geniş Açıdan Bakış
Liliana Bounegru
2010 senesinin Ağustos ayında, Avrupa Gazetecilik Merkezinden bazı meslektaşlarım ve ben bir ilkin olduğuna inandığımız uluslararası veri gazeteciliği konferansını Amsterdam`da düzenledik. O zaman, bu konu üzerinde fazla bir tartışma yoktu ve bu konudaki çalışmaları ile bilinen sadece birkaç kuruluş vardı.
The Guardian ve The New York Times gibi medya kuruluşlarının WikiLeaks tarafından yayımlanan büyük miktarda bilgiyi kullanma şekli bu terime şöhret kazandıran en önemli adımlardan biridir. Yaklaşık o zamanlarda bu terim (bilgisayar destekli gazeteciliğin yanı sıra) gazetecilerin veriden haber yayın yorumlarını iyileştirmek ve belirli bir konu üzerinde geniş kapsamlı araştırmaları çoğaltmak için nasıl faydalandıklarını betimleyen bir terim olarak yaygınca kullanılmaya başlandı.
Deneyimli ve stajyer veri gazetecileri ile konuştuğumuzda; http://bit.ly/smfrogers-status[Twitter da], veri gazeteciliği olarak adlandırdığımız konseptin ilk örneği 2006 yılında Adrian Holovaty, EveryBloc’un sahibi tarafından kullanıcılarının bulundukları çevrede neler olduğunu keşfettikleri bilgi servisi örnek olarak verilebilir. Kısa yazısında`Gazete sitelerinin temel yön değiştirmesi gereksinimi’; gazetecilerin paylaşımlarını yapısal bir biçimde, geleneksel “büyük metin parçası” dışında makine-okunabilir veri olarak paylaşılmasını tavsiye etmektedir:
Örneğin, bir gazetenin yerel bir yangınla ilgili hikaye yazdığını düşünelim. Bu hikayeyi cep telefonuyla okumak güzel ve şık. Heyo, teknoloji ! Ama benim temelde yapabilmek istediğim şey hikayenin temel olaylarını keşfetmek, teker teker, nitelik katmanlarıyla ve her yangın oluştuğunda yangının detaylarını önceki yangınlarla karşılaştırabileceğim bir yapı: zaman, saat, yer, tanıklar, itfaiye istasyon numarası, itfaiye istasyonuna uzaklık, müdahale eden itfaiyecilerin adları ve deneyimleri, itfaiyenin olay yerine varış zamanı, ve buna mütaakip diğer yangınlar.
Bilgisayar-Yönlendirmeli Raporlama ve Hassas Gazetecilik
Kamuya sunulan yapısal (eğer makine okunabilir değilse) bilginin ve raporlama çalışmalarının geliştirilmesinde verinin kullanımı uzun bir geçmişe sahip. Belki bugün veri gazeteciliği olarak adlandırdığımıza en yakın kavram Bilgisayar-Destekli Raporlama veya BDR, bilgisayarların ilk defa haberi geliştirmek için sistematik, yapısal yaklaşımla verinin toplanmasında ve analiz edilmesinde kullanımı.
1821’de Guardian’da veri gazeteciliği (The Guardian)
Sevilen Bazı Örnekler
Bazı katılımcılarımıza veri gazeteciliğinden en çok sevdikleri örnekleri ve onlar hakkında neyi sevdiklerini sorduk.
İşte onlar:
Las Vegas Sun gazetesindeki “Zararı Yok” yazıları
Benim en sevdiğim örnek Las Vegas Sun’ın hastane bakımı hakkındaki 2010 http://www.lasvegassun.com/hospital-care/[Do No Harm] serisidir. Sun, 3,600’dan daha fazla önlenebilir yaralanmalar, enfeksiyonlar ve cerrahi hataları içeren 2,9 milyondan fazla hastane fatura kaydı analiz etmiştir. Kamu kayıtları istek yoluyla elde edilen veriler 300 den fazla vakada önlenebilir hatalar sebebiyle hastaların öldüğünü göstermektedir. http://bit.ly/lvsun-surgery [etkileşimli grafik] adresindeki grafik okuyuculara beklenenden daha fazla sıklıkta cerrahi yaralanma olduğunu görmesine olanak vermektedir; http://bit.ly/lvsun-infections(harita) ise hastane hastane yayılan enfeksiyonları gösteren bir zaman çizelgesi içermektedir; http://bit.ly/lvsun-events adresindeki etkileşimli grafik de insanların nerede zarar gördüklerini görmek için verilerin kullanıcılar tarafından önlenebilir kazalar ve hastaneler bazında sıralanmasına izin vermektedir. Bunu seviyorum çünkü anlamak ve seyretmek çok kolay. Kullanıcılar çok sezgisel bir şekilde verileri keşfedebilirler.
Aynı zamanda gerçek bir etkisi vardı: Nevada yasaması 6 adet mevzuat http://bit.ly/lvsun-milestone ile cevaplandı. Gazeteciler verileri ele geçirmek ve temizlemek için çok sıkı bir şekilde çalıştılar ve sürece dahil oldular. Gazetecilerden Alex Richards, hataları düzeltmek için verileri hastanelere ve devlete tekrar gönderdi. http://bit.ly/poynter-webgold[en az on iki kere]
Angélica Peralta Ramos, La Nación (Argentina)
Do No Harm (The Las Vegas Sun)
Devlet Personel Maaş Veritabanı
ProPublica ve Texas Tribune; Ryan Murphy gibi müthiş bir veri gazetecisine sahip. Bu küçük bağımsız oluşumların her gün yürütmekte oldukları işi seviyorum. Eğer seçmek zorunda olsaydım Texas Tribune’e ait Devlet Personel Maaş Veritabanı projesini seçerdim. http://bit.ly/texastrib-employee[Texas Tribune] Bu proje kullanıcıların hikayelerini aramaya ve oluşturmaya yardımcı olmak için 660,000 devlet memuru maaşını veri tabanında saklamaktadır. Veri tabanında ajans, isim veya maaşa göre arama yapabilirsiniz. Basit ve anlamlı olmasıyla birlikte erişilmez bilgileri kamuya açık hale getirmektedir. Kullanmak ve hikaye oluşturmak oldukça kolaydır. Bu da Texas Tribune işlerinin büyük çoğunluğunun neden veri sayfalarından sağlandığının müthiş bir örneğidir.
Irak Savaşı Günlüklerinin Tam Metin Görselleştirilmesi, AP Haber Ajansı
Jonathan Stray ve Julian Burgess’in çalışması http://bit.ly/jstray-warlogs[Iraq War Logs] Irak Savaş Günlükleri, büyük bir metinsel veri seti içinde daha fazla keşfetmeye değer temalar kazanmak için deneysel teknikleri kullanarak metin analizi ve görselleştirme içine ilham verici bir atılım olmuştur.
Jonathan ve Julian, metin-analitik teknikler ve algoritmalar sayesinde, WikiLeaks tarafından sızdırılan Irak savaşı konusunda binlerce ABD-hükümet raporlarının içerdiği anahtar kelime kümelerini gösteren bir yöntem yaratmışlardır.
Bu yöntem deneysel olması ve bazı sınırlamalar içermesine rağmen, taze ve yenilikçi bir yaklaşımdır. Bütün dosyaları okumak veya savaş günlüklerini ön yargılı bir şekilde gözden geçirmek yerine bu teknik girilen anahtar kelimelerle konu ile alakalı olanları ayırarak gösterir.
Metinsel ve sayısal verilerin artan miktarlarda (e-postalar, raporlar vb) kamusal alana gelmesi, kilit alanların belirlenmesi için yollar bulmayı daha önemli hale getirecektir. Bu veri gazeteciliğinin heyecan verici bir disiplinidir.
Cynthia O’Murchu, Financial Times
Cinayet Gizemleri
Mesaj Makinesi
ProPublica’nın http://bit.ly/message-machine[Mesaj Makinasi Hikayesi] ve http://bit.ly/nerd-blog-post[İneklerin blog iletisi] nı seviyorum. Olay, Obama Kampanyası sırasında alınan farklı e-postalardaki kuşkulu durumun Twittercılar tarafından ifade edilmesiyle başladı. ProPublica’dakiler farkına vardı ve izleyicilerinden ellerine ulaşan e-postaları kendilerine yönlendirmelerini istediler. Gösterim sadeydi, aynı akşam iletilen farklı e-postaların görsel farkları da. Bu harika çünkü kendi verilerini kendileri topladılar (küçük bir örneklem ama hikayeyi anlatmak için yeterli büyüklükte) Başka bir harikalık ise yaklaşan fenomenin hikayesini anlatıyor olması: Politik kampanyalarda spesifik kişileri hedeflemek için büyük verinin kullanılması. Gelmekte olan bir olayın öngörüsü gibi.
Brian Boyer, Chicago Tribune
Mesaj Makinesi (ProPublica)
Chartball
Benim en favori veri gazeteciliği projelerimden biri Andrew Garcia Phillips http://www.chartball.com/[Chartball] projesidir. Andrew’u bir spor fanatiği, veriye derin bir heves besliyor, tasarım açısından zevkli bir gözü var ve kod yazma kapasitesine sahip.O, Chartball projesiyle sadece tarihsel bir tarama yapmamakta aynı zamanda kişisel oyuncu ve takımların başarı ve başarısızlıklarını detaylandırmakta. İçerik oluşturuyor, davetkar bir grafik meydana getiriyor ve çalışması derin ve komik ve ilginç – Sporla ilgili kısmı o kadar önemsemiyorum!
Sarah Slobin, Wall Street Journal
Bir sonraki bölüm: Veri Gazeteciliğine Geniş Açıdan Bakış
Veri Gazeteciliği Niçin Önemlidir?
Yazanlar: Nicolas Kayser-Bril David Anderton-Yang , Nicolas Kayser-Bril , Alexander Howard , César Viana Teixeira , Sarah Slobin Sarah Slobin
Veri gazeteciliği alanında lider uygulayıcılara ve destekçilerine, veri gazeteciliğinin neden önemli bir gelişme olduğunu sorduk. Bakın ne dediler?
Veri Akışını Filtreleme
Bilginin kıt olduğu dönemlerde çabalarımızın çoğu avlama ve toplamaya ayrılıyordu. Artık bilginin çokça bulunmasından dolayı, işleme süreci daha önemli hale geldi. İki aşamada işliyoruz: 1) Anlamlandırmak için analiz ve bitmeksizin akan veriyi yapılandırma ve 2) önemli ve ilgili noktaları tüketicinin aklına sunma.Tıpkı bilim gibi, veri gazeteciliği de kendi metotlarını ortaya koyuyor ve tekrarlanarak doğrulanacak şekilde bulgularını sunuyor.
Philip Meyer, Chapel Hill North Carolina Üniversitesi, Emeritus Profesör
Hikaye Anlatıcılığına Yeni Yaklaşımlar
Veri gazeteciliği bana göre, hikaye anlatıcılığı için aralıksız bir şekilde çoğalan araç, teknik ve yaklaşımları barındıran çatı bir tabir. Veriyi “kaynak” olarak kullanan bilgisayar destekli habercilikten, son model veri görselleştirme ve haber uygulamalarına kadar her şeyi içinde barındırabilir. Birleştirici hedef ise gazeteciliğe ilişkin: Günlük hayattaki önemli konularda bizi aydınlatmak için bilgi ve analiz akışını sağlamak.
Aron Pilhofer, New York Times
Tıpkı Laptop ile Fotomuhabirliği Gibi
“Veri gazeteciliğinin” “kelam gazeteciliğinden” ayrılan tek noktası farklı bir araç seti kullanıyor olmasıdır. Hepimiz yaşamak için gelişmeleri ortaya çıkarıyor, aktarıyor ve bağlantı kuruyoruz. Tıpkı “fotomuhabirliği” gibi; sadece kamera ile laptobun yerini değiştirin.
Brian Boyer, Chicago Tribune
Gelecek Veri Gazeteciliğinde
Veri gazeteciliği geleceği simgeliyor. Gazetecilerin veriyi kavramaları gerekiyor. Eskiden barlarda insanlarla konuşarak yeni hikayeler üretebilirdiniz ve bunu hâlâ kimi zaman yapıyor olabilirsiniz. Ancak artık aynı zamanda veriyi derinlemesine değerlendirmek ve ilginç konuları tespit etmek için kendinizi gerekli araçlarla güçlendirmeniz gerekiyor. Ek olarak insanlara her şeyin birbirine eklemlendiği şekilde göstermeniz ve bir ülkede neler olduğunu anlatmanız bütünsel bir yaklaşımı gerektiriyor.
Tim Berners-Lee, World Wide Web kurucusu
Yoğun Hesaplamaların Söz Ustalığıyla Buluşması
Veri gazeteciliği istatistik teknisyenleri ile söz ustalarının arasındaki boşluğu kapatıyor. Veri gazeteciliği, istatistiki anlamı olan aykırılıkları tespit etmekte ve eğilimleri bulmakta faydalı olmanın yanı sıra, günümüzün karmaşık dünyasını çözümlemede de önemli bir rol oynuyor.
David Anderton, serbest gazeteci
Beceri Dağarcığınızı Güncelleyin
Veri gazeteciliği, dijital kaynakları arama, anlama ve görselleştirme bakımından geleneksel gazetecilik donanımının yeterli olmadığı bir zamanda yeni bir beceri dağarcığı ortaya koyuyor. Geleneksel gazeteciliğin yerine geçmiyor, daha çok ona ek oluşturuyor.
Kaynakların dijitale kaydığı günümüzde, gazetecilerin bu kaynaklara yakın olması gerekiyor. İnternet, kavrama yeteneğimizin çok ötesinde yeni fırsatlar yarattı. Veri gazeteciliği, geçmişteki uygulamalarımızın İnternet ortamına adapte edilme sürecindeki evrimin başlangıcı niteliğinde.
Veri gazeteciliği, haber kuruluşları için iki önemli amaca hizmet ediyor: (Ajanslarda bulunmayan) orijinal hikayeler bulma ve olayların takipçisi olma rolü. Özellikle finansal risklerin olduğu bir dönemde, bu iki unsur gazetelerin ulaşmaya çalıştığı hedefler arasında.
Bölgesel gazeteler için veri gazeteciliği çok önemli bir yere sahiptir: Bize göre “evinizdeki yangın, uzak bir ülkedeki isyandan daha önemlidir.” Doğrudan suratınıza çarpar ve hayatınızı etkiler. Aynı zamanda dijitalleşme her yere yayılmış durumda. Yerel ve ulusal gazetelerin kendi bölgelerinde doğrudan etkilerininin bulunması ve kaynakların dijitalleşmesi dolayısıyla, bir gazeteci veriden yararlanarak nasıl bir hikaye bulacağını, analiz edeceğini ve görselleştireceğini bilmek zorundadır.
Jerry Vermanen
Bilgi Asimetrisine Çare
Bilgi asimetrisi, yani bilginin yoksun olması durumundan ziyade, elimize ulaşan hızda ve hacimde alıp işleyememe durumu, günümüzde vatandaşların kendi hayatlarıyla ilgili kararlar alırken en çok karşılaştıkları sorunlardan birisidir. Yazılı, görsel ya da işitsel olarak alınan bilgi vatandaşların kararlarını ve eylemlerini etkilemektedir. İyi veri gazeteciliği, bilgi asimetrisi ile mücadele etmede etkin bir yöntem olarak değerlendirilmelidir.
Tom Fries, Bertelsmann Vakfı
Halka İlişkilerde Veri Güdümlü Çözümler
Ölçümleme araçlarına erişimin artması ve fiyatlarınının düşmesi, karar alıcıları, uyguladıkları politikaların ilerlemesini ölçme, eğilimleri görüntüleme ve fırsatları tespit etme yoluna yöneltti. Burada, toplumun her alanında performans ve verimliliğe odaklanma durumunun da etkisini göz önünde bulundurmak gerekir.
Şirketler, performanslarını ölçümlemek için sürekli olarak yeni hesaplayıcılar geliştiriyor. Siyasetçiler işsizliğin düşüşe geçmesiyle ve GSYİH’nın yükselmesiyle övünüyorlar. Enron, Worldcom, Madoff veya Solyndra vakaları, birçok gazetecinin sayıları doğru bir şekilde değerlendiremediklerini ortaya koydu. Sayılar, kimi zaman uydurulmuş olsalar bile, sorgusuz sualsiz oldukları gibi kabul ediliyor ve ortadaki gerçeklere rağmen daha fazla dikkate alınıyor.
Veriye aşina olmak, gazetecilere sayılarla karşılaştıklarında eleştirel reflekslerini bileme ve Halkla İlişkiler departmanlarıyla etkileşimlerinde tuzağa düşmeme fırsatı tanımaktadır.
Nicolas Kayser-Bril, Journalism++
Resmi Bilgiler Karşısında Bağımsız Yorumlamada Bulunmak
2011 yılında Japonya Depremi ve sonrasında Fukuşima Nükleer Santrali’ndeki faciadan sonra veri gazeteciliğinin önemi bu ülkedeki medya çalışanlarının akıllarını başlarına getirdi. O ana kadar Japonya, dijital gazeteciliği büyük ölçüde geriden takip ediyordu.
Devlet ve uzmanların, zararın boyutu ile ilgili güvenilir veriye sahip olmadığını gördüğümüzde kayıp olmuş gibiydik. Yetkililer, radyoaktif maddelerin yayılımını öngören SPEEDI verilerini halktan gizlediklerinde, veri sızdırılsa bile çözümlemeye hazır değildik. Gönüllüler kendi aygıtlarıyla radyoaktif verileri toplamaya başladılar, ancak hiçbirimiz gerekli istatistik, ara değer hesabı, görselleştirme ve benzeri konularda ehil değildik. Gazetecilerin ham veriye erişmeleri gerekirken, aynı zamanda resmi açıklamalara dayanmayacak donanıma sahip olmayı da öğrenmelidirler.
Isao Matsunami, Tokyo Shimbun
Veri Seli ile Çalışabilmek
Dijital devrimin getirdiği zorluklar ve fırsatlar gazeteciliği altüst etmektedir. Bilginin bol olduğu bir çağda, gazeteciler ve ilgili vatandaşların daha iyi araçlara sahip olmalıdır: Bu ister 21. yüzyılda Orta Doğu’da gizlice bildiri yayınlamak olsun, ister veritabanı dökümü üzerinde çalışmak ya da bir ülkedeki tüm tüketiciler için su kalitesini en iyi şekilde görselleştirmek olsun. Biz bu veri selinin yarattığı tüketici zorluklarıyla boğuşaduralım, yeni yayın platformları veriyi toplamak ve paylaşmak ve bunu bilgiye dönüştürmek için herkesi çoktan harekete geçirdiler bile. Muhabir ve editörler bilgi toplama ve yayma konusunda geleneksel aktörler iken, düzleşmiş bilgi ortamında haberleri ilk yayan artık haber merkezi değil, İnternet ortamı.
Dijital devrimin getirdiği zorluklar ve fırsatlar gazeteciliği altüst etmektedir. Bilginin bol olduğu bir çağda, gazeteciler ve ilgili vatandaşların daha iyi araçlara sahip olmalıdır: Bu ister 21. yüzyılda Orta Doğu’da gizlice bildiri yayınlamak olsun, ister veritabanı dökümü üzerinde çalışmak ya da bir ülkedeki tüm tüketiciler için su kalitesini en iyi şekilde görselleştirmek olsun. Biz bu veri selinin yarattığı tüketici zorluklarıyla boğuşaduralım, yeni yayın platformları veriyi toplamak ve paylaşmak ve bunu bilgiye dönüştürmek için herkesi çoktan harekete geçirdiler bile. Muhabir ve editörler bilgi toplama ve yayma konusunda geleneksel aktörler iken, düzleşmiş bilgi ortamında haberleri ilk yayan artık haber merkezi değil, İnternet ortamı.
Alex Howard, O’Reilly Media
Hayatımız Veri
İyi veri gazeteciliği güçtür, çünkü iyi gazetecilik zordur. Verinin nasıl bulunacağını bilmek, onu anlamak ve hikayeyi yakalamak demektir. Kimi zaman çıkmazlarla karşılaşılır ve bazen de iyi bir hikaye çıkmaz. Günün sonunda bu iş doğru tuşlara basmak olsaydı, adı gazetecilik olmazdı. Ancak, hayatlarımız giderek veriye dökülürken, onun değerini arttıran ise özgür ve adil bir toplum için şart olması.
Chris Taggart, OpenCorporates
Zaman Kazanma Yolu
Gazetecilerin bazı şeyleri elle yazıya dökme ve veriyi PDF dosyalarından aktarma gibi işlerle kaybedecek vakitleri yoktur. Bu yüzden biraz kod yazmayı öğrenmek (ya da yardım için nereye başvuracaklarını bilmek) çok değerlidir.
Folha de São Paulo gazetesinden yerel bütçe üzerinde çalışan bir muhabir, São Paulo Belediyesi’nin İnternet ortamındaki muhasebe kayıtlarını derlediğimiz için beni arayıp teşekkür etti. Bu tür bir iş tek bir hacker’ın iki gününe maloldu. Ortaya bir haber çıkarmak için geçtiğimiz son üç aydır tüm veriyi el yordamıyla yazıya döktüğünü söyledi. Aynı şekilde parlamento etkinliklerini görüntüleyen bir haber kuruluşu olan _Contas Abertas_ için “PDF meselesini” çözdük: 15 dakikada üretilen 15 satırlık bir kod bir aylık çalışmaya eş değerdi.
Pedro Markun, Transparência Hacker
Gazetecinin Alet Çantasının Zaruri Parçası
Kanımca “gazetecilik” ya da “veri gazeteciliğinin” haber verme boyutuna özel bir vurgu yapmamız gerektiğini düşünüyorum. Yapılan eylem sadece yapmış olmak için veriyi analiz etmek ve görselleştirmek değil, dünyada olan bitenin ardındaki gerçeği görmek için bir araç olarak kullanmak olmalı. Ben veriyi analiz edip yorumlamayı ayrı bir disiplin olarak görmek yerine, günümüzde bir gazetecinin alet çantasının zaruri bir parçası olarak değerlendiriyorum. Neticede amaç iyi haberler verebilmek ve hikayeleri en düzgün şekilde aktarabilmektir.
Veri gazeteciliği dünyayı başka bir şekilde irdelemek ve hesap verdirecek güce sahip olmaktır. Erişime açık veri giderek artarken, gazetecilerin, veri gazeteciliği tekniklerinden haberdar olması her zamankinden daha da önemlidir. İster doğrudan veri üzerinde çalışsınlar, ister veri üzerinde çalışan birisiyle ortak iş yürütsünler, veri gazeteciliği tekniklerinin her gazetecinin alet çantasında bulunması gereklidir.
Gerçek gücü ise, onsuz kanıtlanması mümkün olmayan bilgiye ulaşmanızı sağlamakta yatıyor. Steve Doig’in Andrew Kasırgası’nın hasar şekillerini analiz eden haberi bunun için iyi bir örnek. İki farklı veri setini bir araya getirdi: Bir tarafta kasırganın verdiği hasar miktarını harita üzerinde gösterirken, diğer tarafta rüzgar hızlarını gösterdi. Bu çalışma ile yetersiz bina yönetmeliklerinin ve inşaat yöntemlerinin hangi bölgelerde felaketin etkisini arttırdığını ortaya koydu. Bu çalışma ile 1993 yılında Pulitzer Ödülü’ne http://www.pulitzer.org/awards/1993 layık görüldü ve veri ile neler yapılabileceğini göstermesi açısından hâlâ takdire şayan bir örnek.
İdealde, aykırılıkları tespit etmek, ilgi alanlarınızda veya sürpriz konularda çalışmak için veriden yaralanıyoruz. Bu açıdan bakıldığında veri, yönlendirici olduğu kadar tüyo verme görevi de üstlenebilir. Sayılar ilginç olmakla beraber, sadece veri hakkında yazmak yeterli olmayabilir. Verinin ne anlama geldiğini ifade edebilmek için gene de haberleştirmeniz gerekmektedir.
Cynthia O’Murchu, Financial Times
Bilgi Ortamındaki Değişimlere Ayak Uydurmak
Yeni dijital teknikler toplum içindeki bilgi birikimini üretmek ve yaymak için yeni yollar göstermektedir. Veri gazeteciliği, medyanın değişen bilgi ortamına uyum sağlama ve bu değişime karşılık verme çabası olarak değerlendirilebilir. Bunu da okuyuculara daha fazla interaktif ve çok boyutlu hikaye anlatımı yöntemleri ile haberlerin altında yatan kaynakları keşfetmelerine yardımcı olarak; ve yeni hikayeler yaratma ve değerlendirme aşamalarında okuyucuları daha fazla katılımcı olmaları yönünde teşvik ederek yapmaktadır.
César Viana, Goiás Üniversitesi
Başka Türlü Göremeyeceğiniz Noktaları Görmenizi Sağlar
Bazı hikayeler sadece veri analizi, bazen de veri görselleştirmesi yapılarak anlatılabilir ya da anlaşılabilir. Diğer türlü, güçlü kişiler veya odaklar arasındaki bağlantılar açığa çıkmaz, ilaç politikaları yüzünde yitirilen hayatlar gizli kalır, yer şekillerine zarar veren çevre politikalarının arkası kesilmez. Ancak bunların tümü, gazetecilerin ulaştıkları, analiz ettikleri ve okuyucularına sundukları veriler sayesinde değişti. Veri basit bir Excel dosyası, telefon kaydı ya da karmaşık sınav sonuçları veya hastane enfeksiyon girdileri olabilir. Ancak özünde her hikaye anlatmaya değerdir.
Cheryl Phillips, The Seattle Times
Zengin Hikayeler Anlatma Yöntemi
Dijital izlerimizle hayatlarımızın tümünü resmedebiliriz. Tükettiklerimizden göz gezdirdiklerimize, nereye ve ne zaman seyahat ettiğimizden müzik tercihlerimize, ilk aşklarımız, çocukluğumuzun dönüm noktaları ve hatta son arzularımız izlenebilir, sayısallaştırılabilir, bulut sisteminde saklanabilir ve yayılabilir. Bu veri evreni hikayeler anlatmak, sorulara yanıt bulmak ve halihazırda anıların en titiz ve dikkatli yeniden yapılandırılmasının çok ötesinde hayata dair şeyleri açığa çıkarmamızı sağlayabilir.
Sarah Slobin, Wall Street Journal
Haber Atlatmak için Yeni Veri Gerekmez
Kimi zaman veri halihazırda kamuya ve erişime açıktır, ancak o ana kadar kimse yakından bakmamıştır.Örneğin Associated Press’in, gizlilik ibaresi kaldırılmış belgelerden oluşan ve Irak Savaşı’nda özel güvenlik şirketlerinin eylemlerini ortaya koyan 4500 sayfalık raporu, bir gazetecinin Haber Alma Özgürlüğü kapsamında ABD Dışişleri Bakanlığı’ndan birkaç yıl boyunca yaptığı talepler sonucu elde edilmiştir. Kağıda dökülmüş belgeleri tarayıp DocumentCloud’a yüklemeleri, hepimize kapsamlı bir analiz yapma imkanı tanıdı.
Jonathan Stray, The Overview Project
Bir sonraki bölüm: Sevilen Bazı Örnekler
Gazeteciler Neden Veriden Yararlanmalıdır?
Mirko Lorenz
Gazetecilik zor bir dönemden geçiyor. Geçmişte, olan biteni bir gecede çoğaltarak yayına hazır hale getirecek ve bunun dağıtımını gerçekleştirecek teknolojiye sahip olan bizler, bir sektör olarak bu ayrıcalığımıza dayandık. Yazılı basın, bilgiye erişim için giriş noktasıydı. Birileri bir şehir ya da bölgedeki insanlara ulaşmak istediğinde gazetelere başvururdu. Bu dönem artık sonra erdi.
Bugün ise gelişmeler henüz ortaya çıktıkları anda görgü tanıkları ve bloglar ile yayılmaya başlıyor. Yaşananlar geniş bir sosyal iletişim ağı ile filtreden geçiriliyor, sıralanıyor, üzerine yorum yapılıyor ve çoğu zaman da gözardı ediliyor.
İşte bu nedenle veri gazeteciliği büyük bir önem arz ediyor. Gözle görülenin ötesinde olan bitenin bilgisini toplama, filtreleme ve görselleştirme yükselen bir değer olarak karşımıza çıkıyor. Sabah içtiğiniz portakal suyu ve yaptığınız kahveyi ele alalım: Günümüzün küresel ekonomisinde bu ürünler ile başka kişiler ve sizin aranızda görünmez bağlantılar mevcuttur. Bu bağlantıların dili ise veri olarak ortaya çıkıyor: Her ne kadar küçük bilgi parçacıkları belli bir anda bir anlam ifade etmese de, doğru açıdan değerlendirildiğinde büyük bir önem arz ediyor.
Günümüzde ise etrafımızda olanları ve bize etkilerini değerlendiren öncü gazeteciler, bu alanda veriden nasıl faydalanılabileceğini gösteriyorlar.
Veri analizi bir “haberin şeklini” (Sarah Cohen) ortaya çıkarabilir ya da bize “yeni bir kamera” sunabilir (David McCandless). Veriyi kullanarak, gazetecilerin görevi haberi en kısa sürede vermekten ziyade, bize bir gelişmenin esasında ne anlama geldiğini anlatmak şeklinde değişmektedir. Konuların çeşitliliği ise geniş olabilir: Şartları gün yüzüne çıkmakta olan bir sonraki ekonomik kriz; kullandığımız ürünlerin arkasındaki ekonomi; fonların yanlış kullanımı ya da siyasi hatalar. Bu konular, ikna edici bir veri görselleştirme yöntemi ile sunulduğunda geriye tartışacak çok az nokta kalıyor.
İşte bu yüzden gazeteciler veriyi bir fırsat olarak görmeliler. Örneğin (işsizlik gibi) soyut bir tehdidin insanları, yaş, cinsiyet ve eğitim bakımından nasıl etkilediğini ortaya çıkarabilirler. Veri kullanımı, soyut bir unsuru, herkesin anlayabileceği ve kendisini ilgilendirdiğini göreceği bir şeye dönüştürebilir.
İnsanların karar almasına yardımcı olacak kişisel konular da yaratabilirler: Bu, otomobil ya da ev satın almadan, hayatta eğitim veya kariyer doğrultusunda hareket etmeye yahut borçlanmamak için detaylı bir gider hesaplayıcı üretmeye kadar gidebilir.
Bu tip hesaplayıcılar bir isyandan, siyasi bir tartışmaya kadar birçok dinamiği barındıran karmaşık konularda yanılgıları gösterebilir ve karmaşık sorunlara karşı üretilebilecek çözümleri herkesin rahatlıkla görmesini sağlayabilir.
Veri arama, temizleme, analiz etme ve görselleştirme konusunda daha ehil hale gelmek aynı zamanda bilgi toplama uğraşı için dönüştürücü bir özellik taşıyor. Bu konuda uzmanlaşan gazeteciler, gerçekler ve içgörüler üzerine makale/haber üretmenin ne kadar rahat olduğunu deneyimleyeceklerdir. Daha az tahmin, daha az alıntı; ve bunların yerine gazeteci veri ile desteklediği güçlü bir argüman üretebilir ve bu durum gazeteciliğin rolünü büyük bir şekilde etkileyebilir.
Ek olarak, veri gazeteciliğine girmek geleceğe yönelik bir perspektif sunmaktadır. Günümüzde haber merkezleri küçülürken, gazetecilerin birçoğu halka ilişkiler alanlarına geçiş yapmaya gayret ediyor. Buna karşın veri gazetecileri veya veri bilimi insanları halihazırda medya dışında da aranan elemanlar olarak yerlerini aldılar bile. Dünyanın her yerinde şirketler ve kurumlar, veriye nasıl ulaşacağını bilen ve somut bir şeye dönüştürebilen bu “anlamlandırıcı” profesyonellerin peşindeler.
Veri gelecek için umut vaadediyor ve bu umut haber merkezlerini heyecanlandırıyor, onları yeni tip bir muhabir arayışına sürüklüyor. Veri konusunda uzmanlaşma, serbest çalışanlar için de yeni teklifler ve sürekli bir gelir kaynağı anlamına geliyor. Bir de şu yönden bakın: Gazete ve İnternet sayfalarını düşük kaliteli içerik ile doldurmak için gazetecileri tutmak yerine, bir soruya yanıt bulmak için bir hafta harcamanın tek yöntem olduğu durumlarda veri kullanımı, interaktif çalışmalar için büyük bir talep yaratabilir. Bu, medyadaki birçok alanda olumlu karşılanan bir değişim.
Gazetecileri bu potansiyeli kullanmada alıkoyan bir başka engel daha mevcut: İlk sorudan, büyük veri ile haber üretmeye kadar tüm aşamalarda kendilerini eğitmeleri.
Veri ile çalışmak uçsuz bucaksız ve bilinmeyen bir bölgeye girmek gibidir. İlk bakışta ham veri hem gözünüze hem de aklınıza kafa karıştırıcı gelir. Bu tip veriler kullanışsız gibi görünür. Görselleştirmek için biçime sokmak oldukça güçtür. Çoğunlukla kafa karıştırıcı ve sıkıcı ham veriye bakmasını bilen ve içindeki saklı hikayeleri “görebilecek” dayanıklığı olan deneyimli gazetecilere ihtiyaç duyar.
Görsel: Avrupa Gazetecilik Merkezi Eğitim İhtiyaçları Araştırması
Avrupa Gazetecilik Merkezi olarak gazetecilerin eğitim gereksinimlerini tespit etmek için bir anket düzenledik. Geleneksel gazeteciliğin rahat bölgesinden çıkmak ve donanımlara yenilerini eklemek için büyük bir isteyin olduğunu gördük. Anket sonuçları bize, gazetecilerin bu fırsatı gördüklerini, ancak veri ile çalışmalarına henüz giriş aşamasında engel olan bazı sorunları çözmek için desteğe ihtiyaç duyduklarını gösterdi. Veri gazeteciliğinin evrensel olarak benimsenmesi durumunda iş akışının, araçların ve sonuçların çok hızlı bir şekilde iyileşeceğine dair bir güvenin oluştuğunu saptadık. The Guardian, the New York Times, the Texas Tribune ve Die Zeit gibi öncü kurumlar veri-güdümlü hikayeleriyle standartları yükseltiyorlar.
Veri gazeteciliği bir avuç öncünün elinde mi kalacak, yoksa tüm haber kuruluşları yakında veri gazeteciliği için görevlendirilmiş ekipler kuracak mı? Bu el kitabının, yükseltmekte olan bu alanda daha fazla gazeteci ve haber merkezine yardımcı olmasını umuyoruz.
Giriş
Veri gazeteciliği nedir? Potansiyeli nedir? Sınırları nelerdir? Nereden gelir? Bu bölümde veri gazeteciliğinin ne olduğuna, haber merkezleri için ne anlama gelebileceğine yer vereceğiz. Paul Bradshaw ( Birmingham City Üniversitesi) ve Mirko Lorenz ( Deusche Welle) veri gazeteciliğinin ayırt edici taraflarından bahsediyorlar. Veri gazeteciliğinin neden önemli olduğunu ve favori örneklerinin ne olduğunu bize aktarıyorlar. Avrupa Gazetecilik Merkezi’nden Lilliana Bounegru ise veri gazeteciliğinin tarihsel bağlamda içeriğini bir araya getiriyor.
Paul Bradshaw, Birmingham Şehir Üniversitesi
Veri Gazeteteciliği Nedir?
Veri gazeteciliği nedir? Cevabım basitçe veri ile gazetecilik yapmak olacak ama bu yeterli olmayacaktır. Hem “veri” hem de “gazetecilik” sıkıntılı terimlerdir. Bazı insanlar büyük olasılıkla bir elektronik tabloda toplanmış herhangi bir sayı topluluğu olarak veriyi düşünecekler. 20 yıl önce gazetecilerin uğraştığı tek veri türü buydu. Ama biz şimdi dijital bir dünyada yaşıyoruz, içinde sayılarla tanımlanmış hemen hemen her şeyin olabileceği (ve hemen hemen her şeyin olduğu) bir dünya var.
Kariyer geçmişiniz, 300.000 gizli belge, arkadaş çevrenizdeki herkes; bunların hepsini sadece iki sayıyla tanımlanabilir (ve tanımlanır): sıfırlar ve birler. Fotoğraf, video ve ses aynı iki numarayla tanımlanır: sıfırlar ve birler. Cinayetler, hastalıklar, siyasi oylar, yolsuzluklar ve yalanlar: sıfırlar ve birler.
Veri gazeteciliğini diğer gazetecilikten ayıran nedir? Belki de geleneksel “Haberi Koklama” ve dik açıdan zorlayıcı bir hikaye anlatma kabiliyeti ve erişilebilir çeşitli dijital verinin birleştirilmesiyle ortaya çıkmış yeni bir olasılık olması.
Ve bu ihtimaller gazetecilik işlerimlerinin herhangi bir aşaması için çıkmış olabilir: Yerel hükümetten, polisten ve diğer halka açık kaynaklarından bilginin toplanması ve birleştirilmesi işlemlerini otomatize etmek için programlamanın kullanılması, Adrian Holovaty’in ChicagoCrime ve sonra EveryBlock‘da yaptığı gibi.
Veya yüzlerce, binlerce dokümanların arasında yazılımlarla bağlantının bulunması, The Telegraph’da yer alan millet vekili harcamaları örneği gibi.
Veri gazeteciliği, bir gazeteciye komplike bir hikayeyi etkileyici infografiklerle anlatmasına yardımcı olur. Örneğin, Hans Rosling’in dünyadaki yoksulluğu görselleştirdiği göz kamaştırıcı konuşması, Gapminder dünya çapında milyonlarda görüntülenme almıştır. Ve David McCandless’in büyük rakamları süzdüğü popüler çalışması-kamu harcamaların konulaştırmak veya İzlanda’daki volkanların yarattığı ve engellenen hava kirliliği- bize iyi tasarımın önemini göstermektedir Information is Beautiful.
Veya bir hikayenin nasıl bireylerle ilişkili olduğunu açıklamada yardımcı olur, tıpkı BBC ve Financial Times’ın rutin olarak bütçe kalemleriyle yaptığı gibi (“‘Joe Public” yerine bütçenin sizi nasıl etkileyeceğini bulabileceğiniz ). Haber elde etme sürecinin önünü açabilir, tıpkı The Guardian’ın başarılı şekilde veri, içerik ve soruları paylaştığı Datablog‘daki gibi.
Veri, veri gazeteciliğinin kaynağı olabilir, veya hikayenin anlatımında bir araç- veya her ikisi de. Her kaynak gibi, şüphecilikle yaklaşılmalı; ve diğer araçlar gibi, onunla oluşturulan hikayeleri nasıl şekillenebileceği ve nasıl kısıtlayabileceği konusunda bilinçli olmalıyız.