Veri Gazetecileri için Temel Veri Kavramları: Veri Nedir, Türleri Nelerdir?

Veri nedir, türleri nelerdir, veri seti örnekleri, temel kavramlar ile nitel, nicel, kategorik, ayrık ve sürekli veri ne anlama geliyor?

Veri Toplama

                          Veri seti  

        Görselleştirme

Veri,  bilginin yapılandırılıp kayıt altına alınıp, kolay analiz edilebilmesi için bir araya getirilmesine denir. Bir veya birden fazla bilgiden oluşan kümedir. Veri genellikle araştırma, gözlem, deney, sayım, ölçüm yoluyla elde edilir. Yaş, isim, telefon numarası, bir toplama işleminin sonucu ya da sınıfın yaş ortalaması birer veridir.

Ham veri etkin şekilde bilgi üretme ve analiz için önemli bir hammade olarak görülebilir. Örneğin, anketler aracılığı ile oluşturulan veriler (seçim verileri), bir oylama yapıldığında (seçim sonuçları verileri ), bir kayıt yapıldığında (doğum kayıtları verisi), bir şey satın alındığında (çevrim içi satış kayıtları vb.). gibi. Veri ayrıca cep telefonları, İnternet, uydu (GPS verisi gibi) ve birçok farklı teknolojiler tarafından da oluşturulabiliyor.

Gündelik hayatımızda veriyi sıklıkla tablolarda düzenlenmiş buluruz.Tek bir tablonun içeriği veri seti olarak ifade edilir. Veri setini analiz ederek ondan yeni bilgi -görsel çalışmalar üretmek; karar alma, politika üretme süreci için önemlidir.

Veri seti örneği: Sektörlere göre firmalarda meydana gelen iş kazaları verileri / http://madencilik.dagmedya.net/rakamsal_veriler.php

 

                                    
                                      Golf topları (CC), Kaptain Kobold, Flickr.

Fotoğraftaki örneği ele alabiliriz. Ne görüyorsunuz?  Golf topları. Fotoğrafa yönelik ilk veri, topların golf için kullanıldıkları. Golf; bir spor kategorisi. Bu detay topu bir sınıflandırmaya koymamızda yardımcı oluyor. Fakat bundan daha fazlası var fotoğrafta.Topların “beyaz” renkte olduğu, “kullanılmış” olduğunu  da söyleyebiliriz. Topların hepsinin bir  ölçüsü de var, belirli bir sayıdalar ve fiyatları da var. Önemsiz objelerde bile onlarla ilişkili çok sayıda veri bulunur. Yukarıdaki örnekte, farklı veri türleri olduğunu görebiliriz. Nitel ve nicel başlıcaları.

• Nitel veri (Qualitative data) Birimlere dayalı ölçümlerle değil sayımlarla değerleri belirtilebilen, belli bir yapısal veya kurumsal özelliği taşımakla (veya taşımamakla) simgelenen veriler. Cinsiyet, saç rengi vb. nitel özellikleri belirten veriler. Bir deneğin niteliklerini belirten verilerdir. Eğitim durumu, ev sahibi olup olmama, vs… Nitel veriler iki gruba ayrılır.

  >Sınıflanabilen Nitel Veri: Birbirinden bağımsız isim bildiren, kod ve numara ile gösterilebilen, sınıflara ayrılan verilerdir. Taşıtlar: kara, hava ve deniz taşıtları:

  >Sıralanabilen Nitel Veri: Belirli bir miktar belirtmeyen, bir sıra ya da dereceye göre elde edilen verilerdir. Öğrencilerin başarı durumu: pekiyi, iyi, orta… Ordu rütbeleri: albay, yarbay, subay, astsubay , …

• Nicel veri (Quantitative data) birimlerin ölçüm ve tartım sonucu değerleri saptanan sayısal özelliklerini belirten, aralıklı ölçekli veya orantılı ölçekli değişkenler. Bir deneyin sayılabilir, ölçülebilir özelliğini veren verilerdir. Sürekli nicel veri ve kesikli nicel veri olmak üzere iki türü vardır..Örneğin golf toplarının sayısı, ölçüsü, fiyatı, bir testteki skor vs.
  >Sürekli nicel veri: Ondalıklı değerler alabilen nicel verilerdir. Boy uzunluğu, kilo,vs..

  >Kesikli nicel veri: Sayılarak elde edilen ve tam sayılı değerlerdir. Nüfus, öğrenci sayısı, hane halkı sayısı.

• Kategorik veri (Categorical data ) tanımladığınız veriyi bir kategoriye koyar: Bizim örneğimizde “kullanılmış olma” durumu kategoriktir. (“yeni”, “kullanılmış”, “kırık” vb kategorilerdir)

  

Veriden Bilgiye, Bilmeye.

Veriler toplanıp biçimlendirildiğinde daha fazla işimize yarar.

Aşağıda görelim:

Renk Kategori  Durum Çap Fiyat		Beyaz Spor-Golf Kullanımış  43 mm  8 TL

Yukarıdaki tabloya rağmen her bir veri hala tek başına çok anlamlı değil. Veriden bilgi elde etmek için veriyi yorumlamamız gerekiyor. Golf topunun ölçüsünü ele alalım: 43 mm çap bize çok şey anlatmıyor. Sadece diğer şeylerle karşılaştırdığımızda  anlamlı hale geliyor. Örneğin; sporda ekipmanlar için ölçü yönetmelikleri vardır. Minimum golf müsabakası topunun ölçüsü 42,67mm’dir. Yani topu bir müsabakada kullanabiliriz. Bu bir bilgi. Fakat hala bilme değil. Bilme, bilgi öğrenildiğinde, uygulandığında ya da anlaşıldığında yaratılır.