Türkiye internete “re’sen” erişemiyor
Türkiye adı yasaklarla anılan ülkelerin başında geliyor. Basına dönük baskıların yanı sıra internet sitelerinin ve kişilerin sosyal medya hesaplarının engellenmesi ve tutuklamalar Türkiye’yi yasakçılık sıralamasında ilk sıralara oturtuyor. Türkiye’de erişime engelleme kararlarının büyük çoğunluğunun mahkemelerce değil TİB tarafından re’sen alınması ise dikkat çeken bir başka nokta.
Türkiye’de sansür devletin ve yasal mercilerin ilk başvurduğu araçlar arasında yer alıyor. Kapatılan gazeteler, daha basılmadan toplatılan kitaplar ile yargılanan gazeteciler sık sık kamuoyu gündemine giriyor. Sansür ve yasakçı uygulamaların bir diğer alanı ise internet ve sosyal medya mecrası. We Are Social tarafından hazırlanan 2016 yılı “İnternet ve Sosyal Medya Kullanıcı İstatistikleri” 1raporuna göre ülkemizdeki 79.14 milyonluk nüfusun, 46.3 milyonunu interneti aktif olarak kullanıyor. Sosyal medya ve internetin birer hak arama ve kendini ifade etme alanı olarak artan oranda kullanılması devletin de bu alan üzerindeki baskısını artırmasına neden oldu. TİB (Telekomünikasyon İletişim Başkanlığı) ve BTK (Bilgi Teknolojileri Kurumu) engellenen site sayısına ilişkin rakamları, sansür karşısında yükselen tepkiler sonrasında yayınlamayı durdurdu. Tamamen sivil bir inisiyatif olarak erişime kapatılan sitelerin istatistiğini tutan engelliweb.com’un verilerine göre ise 113086 internet sitesine Türkiye’den erişim sağlanamıyor. Bu rakama kapatılan twitter hesaplarını ve facebook sayfalarını da dahil ettiğimizde sayının ciddi boyutlara ulaştığı görülüyor.
Sansür ve baskının artık sıradan bir olay haline gelecek kadar sık yaşanması konunun hak ettiği önemi görmemesine de neden oluyor. Engelliweb.com tarafından yayınlanan verilere göre2 re’sen kapatma yetkisi olan TİB’in yetkisine sıklıkla başvurduğu görülüyor. Kapatılan sitelerin yüzde 80’inde 15 Temmuz darbe girişi sonrasında kapatılan TİB’in imzası var.
24 Ağustos’a kadar geçen zamanda en fazla engelleme kararının alındığı gün ise 18 Ocak oldu.
SOSYAL MEDYADA SANSÜR
Twitter 2012’nin Temmuz ayından bu yana 6 aylık periyodlarla şeffaflık raporları yayınlamakta. 2012-2015 yılları arasında yayınlanan raporlardan derlenen verilere göre, firmadan en çok engelleme talebinde bulunan ülke 3608 taleple Türkiye. Türkiye’yi 1957 içerik ve hesap engelleme talebi ile Rusya izliyor.
Twitter tarafından yayınlanan ve sansür taleplerinin yoğunluğunu gösteren haritaya göre, yıllar içinde devletlerden gelen engelleme taleplerinin 2014 yılının ardından hızla arttığı gözlemleniyor.
Twitter’ın yayınladığı verilere göre, ülkelerden gelen içerik kaldırma talepleri ise şöyle;
İNTERNET SANSÜRÜ BİR MUAMMA
Türkiye’de internet sansürüne ilişkin sağlıklı veriye ulaşmak ne yazık ki mümkün değil. Türkiye’den erişime kapatılan internet sitesi ve sosyal medya hesaplarının sayısının çok daha fazla olduğu ortada. Sansürün boyutunun, sansürün kimler ve hangi içerikler için işlediğinin gözler önüne serilmesi ise bir ihtiyaç. Bu nedenle sansür verisi tutan kurumların verilerini açık ve işlenebilir hale getirmesi sansürün görünür kılınmasında bir adım daha atılmasını sağlayabilir.
1http://wearesocial.com/uk/special-reports/digital-in-2016
2Site yönetimine mail atmama, twitter’dan direkt mesaj yollamama karşın veri talebim karşılanmadı.