Tableau ile Deprem Verilerini Görselleştirmek

5 Aralık 2016 sadettin demirel

Bu yazı tableau public aracı ile son 1 ayın deprem verilerinin nasıl görselleştirilebileceğine yönelik bir inceleme yazısıdır. Bahsi geçen veriler AFAD verileridir. Şu adresten indirilebilir. Bu inceleme için kullandığım veri setine ise şuradan ulaşabilirsiniz.

Türkiye Alp-Himalaya deprem kuşağı içinde yer alıyor. Bulunduğumuz bölge orta kuşağın tektonik olarak en hareketli bölgelerinden biri. Öyle ki bu yazıyı okuduğunuz dakikalar dahi ülke içinde veya çevresindeki denizlerde küçük çaplı depremler meydana geliyor. Bunları nasıl biliyorum. Başbakanlığa bağlı AFAD (Afet ve Acil Durum Yönetimi Başkanlığı Deprem Dairesi Başkanlığı sayesinde. Kuruluş ülkenin dört bir yanında yer alan istasyonlar aracılığıyla son 1 ayda meydana gelen depremlerin kaydını alıyor ve verilerini yapılandırılmış CSV, KML ve Sfile formatlarında indirme olanağı sağlıyor. Deprem haritasına bu linkten ulaşabilirsiniz.

Ayrıca sayfayı biraz kurcalarsanız 1976’dan günümüze medyana gelmiş depremlerin verilerine ulaşabilirsiniz. Peki ne önemi var bunun? Devlet kurumlarının bu verileri sağlaması zaten görevi değil mi? Birincisi görevi olsa da topladığı verileri bu denli düzenli bir şekilde ve paylaşması konusunda Deprem Dairesi Başkanlığı’nı kutlamak gerek. Aynı verileri pdf formatında da sağlayabilirdi ki bir çok devlet kurumu halen bu yolu izliyor. İkincisi ise yaşadığımız coğrafya itibariyle deprem artık hayatımızın bir parçası ve deprem gibi hızlı bir doğa olayı hakkında bilginin yayılmasının hızlandırılması, gereken önlemlerin alınması açısından böyle bir teknolojinin kullanılması gerekli bir durum. Üçüncüsü ve bu yazının konusunu oluşturması nedeni ise bu tip verilerin gazeteciler, araştırmacılar ve uzmanlar tarafından kullanılması ve ileride meydana gelebilecek depremler konusunda öngörüye sahip olabilmek. Bu yazıda son 1 ayda meydana gelmiş depremlerin Tableau Public aracıyla nasıl görselleştirileceğinden bahsedeceğim. Neden deprem verilerini kullanıyorum, çünkü deprem konusu, Türkiye’de bir elin parmağını geçmeyen yapılandırılmış veri kaynaklarına ulaşabileceğiniz alanlardan birisi.(bkz: yapılandırılmış veri / Nicolas Kayser Bril)

Tableau public nedir?

Tableau, bir business intelligence (iş zekası) yazılımı. Veri analizinde veri görselleştirme amaçlı kullanılabiliyor. Tableua Public ise ücretli ve lisanslı olan hizmetin 10gb limitli ücretsiz sürümü. Üye olarak bu platforma katılabilir ve yazılımı indirebilirisiniz.

Tableau public ile veri görselleştirme

İlk olarak görselleştirme için verimizi deprem.gov.tr adresinden indirelim.

Verini yükle ve Kontrol et

Yazılımı açtığımızda karşımıza böyle bir sayfa çıkıyor. Görüldüğü gibi bu kısımda elimizdeki veriyi yüklüyoruz. halihazırda CSV formatında olduğu için metin (text file) seçeneğiyle verimizi yüklüyoruz.

Yüklediğimizde karşımıza böyle bir panel çıkıyor. Panelde görüldüğü üzere deprem verisi veri tablosu şeklinde gösteriliyor. Bu kısım aslında en önemli kısım. Çünkü verinin formatını düzenleyeceğimiz kısım burası.
Ekran görüntüsünde yer alan veri tablosunda # işaret sayı, (📆 ) tarihler takvim formatında, coğrafi veriler ise
(🌎 ) sembolü ile gösteriliyor. Fakat bu veri setinde enlem ve boylam sütunları sayı olarak algılanmış. Deprem verilerini haritalandıracağımız için verinin formatını sayıdan enlem ve boylama çevirebiliriz.

Alttaki resimde görüldüğü gibi sembolün üzerine tıklayarak sütundaki verinin formatını kolayca değiştirebiliriz.

Ayrıca istenmeyen sütunları saklayarak, göz önünde bulunmalarını engelleyebiliriz.

Elimizdeki verinin formatını düzenledikten sonra alt menüde yer alan “Sheet1” butonuna tıklayarak görselleştirme paneline ulaşabiliriz.

2) Verini Görselleştir

a) Tableau public arayüzüne dair

Sayfa1 (sheet1) butonuna tıkladığımızda karşımıza aşağıdaki gibi bir panel çıkıyor. Karşınıza aşağıdaki ekran görüntüsündeki gibi bir panel çıkacak. (ekran görüntüsü daha önceki bir sunumdan alınmıştır, bu yüzden eğer deprem verisini kullanmışsanız, sizdeki ekranda farklı measures ve dimensions olacaktır)Aşağıdaki panel Tableu Public ile veriyi analiz edeceğiniz ve görselleştireceğiniz bir panel. Veri görselleştirmeye dair tüm zahmetli iş aslında bu adımda yer alıyor.

Panel 6 kısımdan oluşuyor. İlk kısım Measures ve Dimensions başlıkları altında yer alan sayısal ve metinsel veriler. Measures daha çok ölçülebilen sayısal verileri içerirken, Dimensions ise metinsel ve lokasyon verilerini bünyesinde bulunduruyor. Ayrıca her sütun başlığından önce veri formatını gösteren sembolleri görmek mümkün.

İkinci kısım ise editör bölümü. Üretilen veri görselleştirme biçimi (sütun, pasta, çizgi grafik veya harita vb.) bu kısımda düzenleniyor. Renk, sembol biçimi, oranı, fare sembolün üzerinde ne geldiğinde ne gösterileceği bu bölümdeki (color, size, text, detail ve tooltip) öğeleriyle ayarlanıyor.

Üçüncü kısım ise grafiğin gösterildiği alan. 1. bölümdeki öğeler bu alana veya column (sütun), row (satır) kısmına sürüklenerek de kolayca görselleştirme yapılabilir.

Dördüncü kısım ise veri görselleştirme tekniklerinin (biçimlerinin) bulunduğu yer. Daha çok bir kılavuz görevi görüyor. Eğer 1. bölümden 3. kısıma öğeleri sürüklediğiniz de anlamlı bir grafik elde edememişseniz, 4. kısıma tıklayarak sürüklediğiniz veriyle hangi grafikler ve görseller üretilebilir yardım alabilirsiniz. Ayrıca 1. kısımdaki öğelerden ikisini ctrl tuşuyla seçtikten sonra 4. kısıma tıklayarak da hızlı bir grafik elde edilebilir.

vg1

Beş ve altıncı kısımlar ise daha çok üst ve alt menü görevi görüyor. Üstteki menüden grafik alanının ölçüsü ayarlanabilir ve grafikteki öğeler sıralanabilirken, alt menü ise oluşturulan birden çok panel arasında gezinme işlevi görüyor.

ap2

Şekildeki gibi grafik1 ve grafik2 sayfaları görselleştirmelerin oluşturulduğu, Dashboard1 (gösterge tablosu) ve story1 (Hikaye1) ise üretilen görselleştirmelerin hangi biçimde yayınlanacağına yönelik alternatif yollar sunuyor.

b) Tableau Public ile veri görselleştirme adımları

Öncelikle veri görselleştirme teknikleri hakkında şu katalogdan detaylı bilgi alınabilir. Envai çeşit görselleştirme biçimlerinin tanıtıldığı veri görselleştirme kataloğu bu açıdan elverişli bir kaynak. Bu adımdan önce elimizdeki AFAD deprem verilerini Tableau’nun editörüyle düzenlediğimizi varsayalım.

Adım1: İnteraktif harita oluşturma

Diyelim ki depremin büyüklük değerini illere ve ilçelere göre dağılışını gösteren bir harita oluşturmak istiyoruz. Bunun için ilk olarak “measures” kategorisi altında yer alan enlem ve boylam öğelerini birlikte seçiyoruz. Sonrasında “show me” paneline tıklıyoruz. Görüldüğü üzere araç zaten bize harita yöntemini öneriyor. Bu kısımda yapacağımız bir diğer değişiklik ise araç enlem ve boylam verilerinin averajını aldığı için sadece 1 noktayı görüyoruz. Bunu düzeltmek için üstteki kısımdaki boylam ve enlem verilerini “dimension” formuna dönüştürüyoruz Bu şekilde deprem yaşanan noktalar ayrı ayrı görülebilir.

Adım 2: Renk ve sembolleri düzenleme

Henüz harita sadece deprem olmuş noktaları gösteriyor. Noktaların üzerine gezindiğinizde sadece enlem ve boylam verileri göreceksiniz. Yani henüz haritayı anlamlandıran veriyi eklemedik. Haritamız depremin büyüklük değerini göstereceği için “measures kategorisindeki “büyüklük” öğesini hem oran(size) hem de renk(color) butonu üzerine sürükleyerek haritayı düzenleyebiliriz.

Ayrıca haritada deprem olmuş noktaları temsil eden sembolleri de kolayca değiştirebiliriz. Şuan kırmızı daire biçimindeki noktalar sembol olarak kullanılıyor. Editör panelinde yer alan otomatik (automatic) butonuna tıklayıp şekil (shape) seçeneğini seçtiğimizde editörde şekil(shape) adı ile bir butan ortaya çıkıyor. Bu buton aracılığıyla istenilen sembol seçilebilir. Hatta kendi butonunuzu ekleyebilirsiniz.

Adım3: Veri ekleme, başlık düzenleme ve yeni sayfa oluşturma

Şuana kadar harita sadece depremin büyüklüğünü ve deprem yaşanan bölgelerin lokasyon verilerini içeriyor. Bunu daha anlamlı hale getirmek için depremin olduğu bölgelerin il ve ilçe verilerini “dimension” kategorisindeki il, ilçe ve köy verilerini “tooltip” butonuna sürükle-bırak yapılması yeterli. Aşağıdaki gifte de görüldüğü gibi şuan tüm noktalar depremin yaşandığı bölgeye dair bilgiler içeriyor. Bunu çeşitlendirebilir, tarih ve derinlik verilerini de ekleyebiliriz.

Son olarak oluşturduğumuz görselleştirmelere özgü başlıklar oluşturarak, daha anlamlı hale getirebiliriz. Ayrıca Tableau Public ile birden fazla görselleştirme oluşturulabilir. Alt panelden yeni bir sayfa(sheet) oluşturarak bir veri seti birden fazla grafikle analiz edilebilir.

Adım 4: Grafik oluşturma ve filtreleme

Tableau’nin filtreleme özelliğini görmek adına ikinci bir grafik oluşturalım. Yaşanan depremlerin büyüklük ve derinlik değeri arasındaki ilişkiyi gösteren bir dağılım grafiğini (scatter plot) aşağıdaki gibi oluşturuyoruz. Sonrasında bu değerlerin ne zamana ve nereye ait olduğunu saptama için ülke ve tarih öğelerini editör bölümündeki “filter(filtreleme)” kısmına sürükle-bırak yapıyoruz.

Öğeleri filtre bölümün eklememize rağmen grafikte bu değişimi göremiyoruz. Bunun sebebi filtrelerken tüm değerleri seçmemiz. Tüm ülkeler ve tarihler seçilidiği için henüz grafiğe bir şey yansımış değil. Bunu yapmak içinse filtrenen öğenin üzerine gelip show filter(filtreyi göster) seçiyoruz ve grafiğin sağ tarafında lejand şeklinde filtreler ortaya çıkıyor. Bu filtreleri ve filtre başlıklarını da kolayca düzenleyebiliriz.

Adım 5: Görselleştirmenin ölçülerini belirleme

İstediğimiz görselleştirmeleri (harita ve dağılım grafiği) oluşturduk. Bu grafikleri ayrı ayrı yayınlayabileceğimiz gibi alt alta veya yan yana ekleyerek birlikte de yayınlayabiliriz. Ayrı ayrı yayınlamak için file > save to tableau public yolu izlenebilir veya sol üst köşede yer alan save(kaydet) butonu ile çalışmalarınızı yayınlayabilirsiniz. Birden fazla grafiği beraber yayınlamak için ise alt menüde yer alan dashboard simgesine tıklıyoruz. Sol tarafta yer alan menüden görselimizin ölçüsünü belirliyoruz. Ve yine sol tarafta hazır olarak bulunan grafiklerimizi alana boş panele sürüklüyoruz.

Grafiklerin ekrana tam olarak yayılması için sağ taraftaki bazı lejandları kaldırabiliriz (isteğe bağlı). Kaldırmak istemiyorsak lejandların sağ üst tarafındaki simgeye tıklayarak lejandlar floating (hareketli) hale getirilebilir.

Adım 6: Yayınlama ve paylaşma

Görselleştirmeleri dashboard kısmında birleştirdikten sonra File > Save to Tableau Public seçeneğiyle veya sol üst köşedeki Save (kaydet) simgesiyle çalışmamızı kaydedebiliriz. Şu sayfadan alacağımızı embed kod ile bu tip çalışmalarımıza web sayfalarımıza ve bloglarımızda paylaşabiliriz.

Ayrıca araç hakkında detaylı bilgiye ve eğitim videolarına şu linkten ulaşabilirsiniz. Şu videoda ise tüm detayları ile Tableau Public anlatılıyor.

————————————————————————————————————————–

*Bu incelemedeki veri setine ulaşmak için tıklayınız

* Bu yazıdaki ekran görüntüleri ve gifl’er tableau public aracına aittir

Açık Veri ve Veri Gazeteciliği Platformu