Solo Proje|’Türkiye’de en çok kullanılan uyuşturucu madde esrar ve bonzai’

HAZIRLAYAN: MERVE AĞDAĞLI
BİREYSEL PROJE: UYUŞTURUCU KULLANIMI 

“Bir Deniz Yıldızı Daha”

İnternette uyuşturucu kullanımı durumuna yönelik yaptığım araştırma sonucu karşılaştığım ve yakından tanıma fırsatı bulduğum; Ayık Yaşamda Buluşalım Derneği (Aybuder) ile eskiden uyuşturucu ve madde bağımlılarının bir araya gelerek birbirlerine destekleriyle mücadele ettiklerine tanıklık etmiş bulundum. Ailelerinden bulamadığı sevgiyi, mutluluğu, anlamsız bir kahkahayı ‘Bali çekerek’ arayan çocukların öyküsüne projemde yer verdim.

Son yıllarda dünya üzerinde yaygınlaşan “Bonzai” esrara benzer etkilere sahip olmakla beraber içine zehir katılarak ölümcül bir nedene sebep oluyor. Sentetik bir psikoaktif madde olan Bonzai Türkiye’ye gelmeden önce hiçbir ölüme neden olmadığını söyleyen Uğur Okur, “Türkiye’de farklı maddelerle karıştırılarak zehir haline getiriliyor ve sonucunda birçok ölüme neden oluyor.”

Uyuşturucu kimyasal içeriklerinden ötürü insan hayatını olumsuz etkiler ve kişiyi esir alır. İlk başta keyif veren ama sonrasında alışkanlık yaparak kişinin hayatını alt üst eden bir maddedir. İnsan yapısında fiziki ve psikolojik bağımlık meydana getiren, ruhsal durumu, bedeni ve zihni faaliyetleri kötü yönde etkileyerek değiştirir. Kişisel ve toplumsal yönden ekonomik ve sosyal çöküntü oluşturan bu maddeler Esrar, eroin, metamfetamin, kokain, kubar, haşhaş, afyon, “bonzai” (sentetik kenevir) vb. isimlerle tanınırlar ve genellikle bitkisel kaynaklı maddelerden elde edilir. Son derece zararlı olan bu maddeler dünyada hızla yayılmaya başladı ve özellikle günümüz gençleri içinde 8 yaşına kadar düştü. Uyuşturucu kullanımı önlemi alınmadığı sürece ölüme kadar götürebilir. Türkiye’de uyuşturucu kullanımının yaygın olduğu şehirler için yaptığım haritalandırma çalışmasına veri setinden ulaşabilirsiniz.

Projemde uyuşturucu bağımlısı olan ve tedavi gören hastaların son 5 yıldaki durumu hakkında Sağlık Bakanlığı’na bilgi edinme başvurusunda bulundum ve sonucunda 2015 yılı “Sağlık Bakanlığı Uyuşturucu İle Mücadele Acil Eylem Planı”nına ulaştım. Planı incelediğim zaman uyuşturucu kullanımına yönelik Sağlık Bakanlığı’nın İçişleri Bakanlığı, Emniyet Genel Müdürlüğü, Jandarma Genel Komutanlığı, Sahil Güvenlik Komutanlığı, Bölgede görev yapan ve toplum nezdinde sözü geçen meslek mensupları ve kanaat önderleri, Yerel Yönetimler, Aile ve Sosyal Politikalar Bakanlığı, Türkiye Yeşilay Cemiyeti, Milli Eğitim Bakanlığı, Gençlik ve Spor Bakanlığı, Milli Savunma Bakanlığı, Adalet Bakanlığı, Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı, Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı, Tıp Uzmanlık Dernekleri, Kalkınma Bakanlığı, Üniversiteler, T.C. Başbakanlık Basın – Yayın ve Enformasyon Genel Müdürlüğü, T.C. Kamu Denetçiliği Kurumu, Adli Tıp Kurumu il iş birliği yaparak uyuşturucu kullanımı önlemeye yönelik çalışmalar planladığını öğrendim.

Sosyal medya üzerinden uyuşturucu kullanımına yönelik 89 kişi ile “surveymonkey.com” aracılığı ile anket yaparak insanların uyuşturucuya bakış açıları hakkında bilgi edindim. Bu insanları belli kriterlere göre seçmedim “Facebook ve Twitter” aracılığı ile farklı kişilere ulaştırdım. Çevremizde bizim farkında olmadığımız ama uyuşturucu kullanan birçok insan olduğunu gördüm. İnsanlar uyuşturucu kullanmayı pek teklif etmiyor ancak uyuşturucu içmeyen insanlar, uyuşturucu kullanan arkadaşlarının çevresine uyum sağlamak istedikleri için uyuşturucu kullanmaya başlıyor.

Yaptığım anket sonucuna göre Türkiye’de en çok kullanılan uyuşturucu madde %42,9 ile esrar ve bonzai yer alıyor.

Türkiye’de son dönemde uyuşturucu kullanımı %51.81’lik bir oranla 11 ve 18 yaş arasında gençler arasından yaygın.

İnsanları uyuşturucu kullanmaya iten en büyük etken kendilerini arkadaş çevresine kabul ettirme hissi iken ikinci neden ise sevgi ve şefkat eksiliği.

İnsanlar çevresinde uyuşturucu kullanan insanların olmasından tedirgin olurken, uyuşturucu kullanımının yasal olması gerektiğini düşünüyor. Ayrıca insanlar uyuşturucu kullanmayı bırakan kişi bağımlılıktan hayatı boyunca kurtulamayacağını savunuyor.

Çukurova Üniversitesi Adli Tıp Anabilim Dalı Başkanı Prof. Dr. Mete Gülmen  uyuşturucunun sadece Türkiye’nin değil Dünyanın sorunu olduğuna vurgu yaparak, Türkiye ve dünyada en çok kullanılan uyuşturucu madenin başında esrarın geldiğini dile getiriyor.

Amerika Birleşik Devletleri Dış İşleri Bakanlığının hazırladığı 2015 Uluslararası Narkotik Kontrol Stratejik Raporuna göre Türkiye’de Bonzai ve diğer sentetik uyuşturucuların tüketiminin geçen yıla göre yüzde 200 arttı.

AYIK YAŞAMDA BULUŞALIM DERNEĞİ (AYBUDER) KİMDİR?

İlk açıldığında YTK Yaşam Atölyesi olarak açılan fakat çevreden dernek olursanız daha iyi olur söylemleri üzerine 6 Haziran 2013 tarihinde resmiyet ile Ayık Yaşamda Buluşalım adı altında dernek olarak açıldı. Ayık Yaşamda Buluşalım Derneği ilk olarak 2008’de Yavuz Tufan Koçak tarafından açmıştı fakat maddi imkanlardan dolayı kapatılmıştı aidatları, kirayı ödeyemediği için sorun çıkmıştı. Şimdi ise Aybuder’in kurucusu eskiden madde bağımlısı olan Yavuz Tufan Koçak, Seyyide Yörük, Cihan Savaş.

Seyyide Yörük (Eski Bağımlı)’ten ten AYBUDER hakkında bilgi

Bizim derneğin tüm yönetim kuruluda dahil olmak üzere herkes iyileşmekte olan bağımlılardan oluşuyor. Yavuz Tufan Koçak hocam iyileşmekte olan alkol ve madde bağımlısı 13 yıldır temiz yani bizim tabirimizle temiz, kullanmıyor. İyileşmekte olan bağımlı lafını neden kullanıyoruz çünkü  bağımlılık kronik bir hastalık ve ömür boyu sürecek bir hastalık. Tamam bitti diyemeyiz, kurtuluş yok. Bu tedavi edilebilir bir şey değil. Hastalık sadece durdurulabiliyor, birlikte yeni bir yaşam şekli öğrenerek bu hastalığı tanıyarak bu hastalıkla mücadele etmeyi öğrenerek bunu bir yaşam şekli haline getirerek kaliteli bir yaşam sürdürebiliyorsun tıpkı şeker hastalığı gibi. Bu hastalık ile yaşamayı öğrenmek gerekiyor. Yavuz hoca, ben, Cihan hoca bağımlılık danışmanlığı eğitimi aldık. Bu alanda saha deneyimimizi  eğitimle desteklemeye çalışıyoruz ben şimdi sosyal hizmet okuyorum.

1935 yılında iki tane içmeden duramayan bağımlı bir araya geliyor ve 15 dakika sonra diye anlaşıyorlar ve bakıyorlar saatler geçmiş arada o saat boyunca ikisi de içmemiş yani programın ışığı buradan yanıyor. İki bağımlı bir araya geldiği zaman konuşmalarının terapisttik bir anlamı var. Dolayısıyla birbirini anlayarak yeni bir yaşam şekli kazanarak, kendilerini oraya götüren sebepleri bulduğu zaman zaten bu hastalıkla mücadele edilebilir bir süreç başlıyor ondan sonrası çokta korkunç değil.

Derneği açtığımız zaman bu kadar büyük şeyler olacağını düşünmemiştik. Biz ailelere bu hastalığı anlatıyorduk birebir danışmanlık ya da rehberlik yapıyorduk. Bir kişi madde kullanmadan nasıl yaşayacağını öğrenecek, neden madde kullandığına dair soru işaretlerini kendi içinde halledecek. Dolayısıyla bizim burada kalmaya başlamamızla birlikte gelen aileler ve ailelerle gelen kişilerde burada kalmaya başladı. Gelen kişi bizimle birlikte 1 ay ile 3 ay arası kalabiliyor. Aileler Pazar günü buraya gelip farkındalık toplantılarına grup destek toplantılarına katılabiliyor. Bizler nasıl iyileştiğimizi paylaşıyoruz aslında bir bağımlı hastaneden çıktığı zaman madde kullanması çok doğal bir süreç çünkü madde kullanmadan nasıl yaşayacağını bilemiyor. Yaşamak için kullanıyorsun, kullanmak için yaşıyorsun böyle bir kısır döngü var ve aksini bilmiyorsun. Burada bunu yaşatmaya yeni bir vizyon vermeye çalışıyorsun aslında burası bir rehabilitasyon merkezinden ziyade sosyal entegrasyon merkezi, yaptığımız iş daha çok buna yakın yani. Toplumu bilinçlendirmek için seminerler düzenliyoruz.

Aybuder aslında bilinen bir dernek çünkü yüzümüzü saklamıyoruz. Madde bağımlılığının bir hastalık olduğunu, utanılmayacak bir şey olduğunu anlatmaya çalışıyoruz. Bize sadece bulunduğumuz bölgede değil tüm Türkiye’den, Almanya’dan hatta Amerika’dan bile insanların ulaştığı oldu. İnsanlar bizi bulabiliyorlar. Çünkü Türkiye’de gerçek anlamda bir rehabilitasyon merkezi ve sosyal entegrasyon merkezi yok. İnsanlarda öyle bir çaresizlik var ki araştırıyorlar internet üzerinden genelde de böyle dönüşler oluyor ya da bir yere gitmişler orada bahsedilirken o kişi bizi tanıyorsa bizim kartımızı ona veriyor öylelikle kişi buraya geliyor, referans oluyor. Burası 7/24 telefon alıyor. O kadar çok bekleyen var ki görüşemiyoruz, yetişemiyoruz.

Bir kişi değişirse dünya değişir
Sesimizi yerel ve ulusal basın ile duyurduk. Pek çok haberimiz, belgesellerimiz yayınlandı bu alanda. Bir lansmanda Gençlik ve spor bakanlığıyla tanışmıştık, orada kendimizi anlattık ve destek istedik çünkü gençler ölüyordu. Proje konusunda bizi desteklediler projeyi yaptık projemiz kabul edildi ve öylelikle çalışmaya başladık 1 yıl sürdü 2014 Eylülde başladık 2015 eylülde projemiz bitti. Şimdi ikinci projemiz onaylandı onun çalışmalarını yapıyoruz. Ama onun dışında bunun daha çok sosyal politika olması gerekiyor. Nereye kadar bu şekilde devam edebiliriz ki. Biz bir dernek olarak ne kadar çok yere hitap edebiliriz ki? Çünkü biz iyileşmekte olan bağımlılarla birlikte çalışıyoruz ve ufak bir butik merkezler bizim savunduğumuz şey aslında 100 kişiyi bir yerlere tıkıp toplumdan izole etmektense bir kişi ile 7/24 çalışmayı tercih ediyoruz. Çünkü sloganımızda “Bir Deniz Yıldızı Daha”. Evet belki bir sürü kıyıya vuran deniz yıldızı var ama bir kişi için belki bir şey değişir, o zaman da bir kişi değişirse dünya değişir felsefesiyle hareket ediyoruz.

Günlük yaşıyoruz
Aybuder her ay kapanma riski yaşayan bir dernekti. Bazen aileler katkı yapıyor, bağışlarla dönüyor, onun dışında Yavuz Hoca ve benim kredi kartlarımdan kullandık, çektiğimiz krediler oldu burayı ayakta tutabilmek için. Tam kapanma evresindesin biri arıyor hesabınıza şu kadar para havale ettim, bir anda açık kalıyor. Kapanmıyor demek ki bir güç istemiyor. Bizde devam ediyoruz. Anlık, günlük yaşıyoruz. Tabii şuan Gençlik ve Spor Bakanlığının projesinin olması bir avantaj oldu en azında 5 ay açık kalacağımızı biliyorum. Onun dışında buraya döner sermayeli bir şeyler mi lazım ne lazımsa onunla ilgili çalışmalar yapıyoruz. Anneler şimdi karşı tarafta kermes yapacaklar haftanın 3 günü. Desteklerle ve çektiğimiz şahsi kredilerle ayakta kalmaya çalışıyoruz.

Bizim dernek yönetim kurulu başkanımız Yavuz hoca Antalya’da bir oluşum çalışması başlattı. Çünkü Antalya’nın Zeytin Köyü eroinin başkenti gibi bir yer. 8 yaşında bağımlıları görebilirsiniz. Biz bir kişiyi buraya çekmeye çalışırken emniyet bu işi yapanlarla ilgili çalışmalar yapıyorlar. Birbirimizden ayrı değiliz yaptığımız şeyler paralel gidiyor ama onun dışında onlarla iş birliği ile yaptığımız bir proje yok. Sadece panellerde birlikte olabiliyoruz. Diğer uyuşturucu için kurulan derneklerle de ortak bir çalışmamız yok pek çok teknik var bunun bir standardı yok aslında.

Esenyurt Belediyesi’nin yatılı olarak açtığı bir yer var onun dışında, Beylikdüzü’nde ve Avcılar’da yatılı olmadan günlük gidiş gelişlerle yapılan bir takım çalışmalar var. Bizim gibi sivil toplum kuruluşları, dernekler sosyal imkanlarla ve maddi sıkıntılarla boğuşuyor. Burada 10 kişinin kaldığını varsayarsanız 10 kişinin günlük ihtiyaçlarından tutunda elektrik, su gibi ihtiyaçlarına kadar ciddi maliyetler söz konusu bizim çapımızda olan bir yapı için de bu durum zor. Çünkü ben çalışmıyorum dernekte yaşıyorum ve bu alanda hizmet ediyorum yani ekstra gelirim yok. Dolayısıyla buranın dönmesi gerekiyor bir çok sorunla karşılaşıyoruz. Bizim burada aileler bir topluluk birlik oluşturmaya başladı. Türkiye Bağımlı Aileleri Dayanışma Grubu o grup her ayın Pazar günü saat 13.00’de Taksimde bir basın açıklaması yapıyor. Bu geçen ay başladı ikincisini bu ay yaptık. Bu ay Antalya’da da katıldılar. Antalya meydanında bu basın açıklaması oldu. Üçüncü ay başka hangi şehirler katılır bunu bilmiyorum. Onlar bir takım çalışmalar yapıyor. Aybuder’in bir oluşumu değil ama orayı destekliyoruz. Çünkü bu sorunu canı yanan insanlar biliyor. El birliği ile olabilecek en mantıklı çözümün ortaya çıkması için elimizden geleni yapıyoruz.

 

Uğur Okur – Eski Bağımlı

Maddeyle 7 yaşında bali ile tanışan,  2009’dan 2013’e kadar bozai, metamfetamin , eroin, kokain, esrar, LSD, asit, extacy, mantar, kubar, afgan denemediği hiçbir şey kalmayan ve en son geldiği nokta dünyanın savaş açtığı ‘metamfetamin’ bu madde yüzünden çene kemiklerimi eriyen Uğur Okur, diş tedavisi için dişçiye gittiği zaman implant yapılamayacağını öğrendi. Bonzaiden sonra içtiği esrardan tad almadı, bir gecede kokaine 13 Bin verdi ve sonunda uyuşturucuyla başa çıkmayı öğrendi, kendini nasıl kurtardı, neler yaptı eğer Uğur Okur’un hayatını merak ediyorsanız veri kaynakları kısmında paylaştığım linkten okuyabilirsiniz. 

AYBUDER’in Eylül 2015 Verileri
1- Üç yılda en az 4.500 kişiye telefonla, yüz yüze görüşme ve mail yoluyla ulaştı. En az 400 kişiye kalıcı hizmet verdi.

2- Altı büyük üniversitenin öğrencileri ve akademisyenlerinden oluşan en az 300’er kişilik katılımcıya seminer verdi.

3- Bir üniversitede, eğitim vermek için derse katıldı.

4- Kırk farklı bölgede ailelere bilinçlendirme seminerleri düzenledi.

5- Onlarca televizyon programlarına katıldı, belgeselleri çekildi, haberleri yapıldı, yazılı basında yer alarak milyonlarca kişiye sesini duyurdu.

 

Veri Kaynakları

1- AYIK YAŞAMDA BULUŞALIM DERNEĞİ (AYBUDER)
http://aybuder.org/wp/

2- Uğur Okur’un Hayatı

https://docs.google.com/document/d/17d5Xyyq_7-IOb2mKy4i3ouvqtG_tVre9bk1yNfBYb7c/edit

3- Amatem
http://bakirkoyruhsinir.gov.tr/amatem

4- Çukurova Üniversitesi Adli Tıp Anabilim Dalı Başkanı Prof. Dr. Mete Gülmen’in uyuşturucu Türkiye’nin değil Dünyanın sorunu
http://www.adanamedya.com/uyusturucu-kullanimi-yasi-12ye-kadar-dustu-71324h.htm

5- Sentetik uyuşturucuda korkunç artış
http://aybuder.org/wp/sentetik-uyusturucu-kullaniminda-korkunc-artis/

VERİ SETİ

1- Türkiye’de Uyuşturucu Kullanımının Yaygın Olduğu Şehirler İçin Yaptığım Çalışma:
https://s3.amazonaws.com/uploads.knightlab.com/storymapjs/81575f8dc6eea4a5fc99ea6184188726/uyusturucunun-yaygin-oldugu-sehirler/draft.html

2- Adalet Bakanlığının Uyuşturucu Suçu için Yaptığı Duyuru:
http://www.cte.adalet.gov.tr/duyurular/2009/ar_ge/uyusturucu.pdf

3- Ulusal Uyuşturucu İle Mücadele Strateji Belgesi

http://www.thsk.gov.tr/dosya/birimler/tutun_mucadele_db/dokumanlar/11032015/ulusal_uyusturucu_mucadele_belgesi.pdf

4- Aile ve Sosyal Politikalar Bakanlığı Uyuşturucu ile Mücadele Şurası
http://www.aile.gov.tr/haberler/1uyusturucu-ile-mucadele-surasi

5- Sağlık Bakanlığı Uyuşturucu İle Mücadele Acil Eylem Planı

http://www.saglik.gov.tr/TR/dosya/1-96241/h/uy-muc-acil-eylem-plani.pdf

6- Uyuşturucu Kullanımına Yönelik Yaptığım Anket
https://tr.surveymonkey.com/r/837G2X3