Haberde Veri Görselleştirme Kullanımı

Veriyi görselleştirme çeşitli nedenlerle dikkate değer bir mevzudur. Görselin sadece çarpıcı derecede güzel ve dikkat uyandırıcı olmasından ötürü değil – ki görsel okuyucuların dikkatini çekme ve paylaşımları için değerli bir sosyal para birimi gibidir- , aynı zamanda görselleştirme bilişsel bir avantaj da sağlar: insan beyninin tam olarak yarısı görsel enformasyonu işlemeye ayrılmıştır. Bir bilgi grafiğini kullanıcıya sunduğunuzda, onları zihnin en yüksek bant genişliğine ulaştırırsınız. İyi tasarlanmış bir veri görselleştirme, izleyicilerde anında ve köklü bir izlenim yaratabilir ve karmaşık bir hikayedeki yığılmayı ortadan kaldırıp, esas noktaya dikkat çekebilir.

Fotoğrafçılık ve video gibi diğer görsel medya araçlarının aksine, veri görselleştirme ölçülebilen olgular içinde kök salmaktadır. Estetik olarak ilgi çekici olsa da, veri görselleştirme duygu yüklü olmaktan çok ısıdan daha fazla aydınlatma ile ilgilenir. Sık sık izleyici etrafında belli bir görüşe yönelik olarak hazırlanan medya odaklı geçiş dönemlerinde, veri görselleştirme (ve genel olarak veri gazeteciliği) fanatizm tarafından değil olgular tarafından yönlendirilen bir hikaye anlatımı için önemli fırsatlar sunar

Ayrıca, anlatı gazeteciliğinin diğer formları gibi, veri görselleştirme de hem olay yeri ve yaralı sayıları gibi en taze haberleri hızlıca veren son dakika haberleri için, hem de tanıdık bir meselenin daha yeni bir tarzda görülmesine yardım etmek için yeni bir perspektif sunan ve konunun detaylarına gidebilmeyi sağlayan baş hikaye için etkili olabilir.

 Yeni bir açıyla aşina olanı görme

Aslında, geleneksel aklı sınamaya dayalı veri görselleştirme yeteneği, küresel ekonomik krizin başlamasından bir yıl sonra, yani 2009 yılının sonlarında New York Times’ta (http://nyti.ms/employment-lines) yayımlanan bir yazıda örneklendirilmiştir. ABD’nin ulusal işsizlik oranının yüzde 9’larda gezinmesiyle, kullanıcılar oranların bariz bir şekilde nasıl çeşitlendiğini görmek için Birleşik Devletler nüfusunu değişik demografik ve eğitimsel süzgeçlerden geçirerek filtrelemişlerdir. Ortaya çıkana göre, oran, lise öğrenimini tamamlamamış siyah genç erkeklerin neredeyse yarısı ile yüzde 4’ten daha az olan ileri düzeyde diploma sahibi orta yaştaı kadınlar arasında değişmektedir ve dahası, bu eşitsizlik -bu grupların her biri için tarihi bir önem gösteren ateş hatları tarafından altı çizilen bir gerçek olarak- yeni bir şey de değildi.

Sizin Gibi Kişiler için İşsiz Oranları (New York Times Gazetesi)

İyi bir veri görselleştirme, seyretme bırakıldıktan sonra bile, zihninize gelmeye devam eder ve bu görselleştirme bir trendin, sürecin veya gerçeğin kalıcı bir zihinsel modelini bırakır. Aralık 2004’te Güney Asya ve Doğu Afrika’da sahil boyunca milyonları tehdit eden, Endonezya depreminden Hint Okyanusu boyunca dışarıya yayılan dalgaları basamaklı olarak gösteren tsunami araştırmacıları tarafından yayılan animasyonu (http://1.usa.gov/tsunami-animation) kaç kişi görmüştür.

Veri görselleştirmeler -ve onların doğurduğu estetik dernekler- kültürel mihenk taşları olabilmektedirler, Birleşik Devletler’de 2000 ve 2004 seçimleri sonrasında “kırmızı” Cumhuriyetçiler merkezi tuttuğu zaman ve “mavi” Demokratlar Uzak Batı ile Kuzey Doğu’da kümelendiği zaman oluşan derin politik ayrımların temsili gibi. 2000 öncesi Birleşik Devletler medyasının aldırmadığı, başlıca yayın ağları her partiyi temsil eden kırmızı ve mavi arasında geçiş yapmada ve hatta her dört yılda bir dönüşümlü olarak seçmede özgürlerdi, Dolayısıyla, 1984 yılında Cumhuriyetçiler için Ronald Reagan’ın 49 eyaletteki “mavi” ezici epik zaferi bazı Amerikalıların hatıralarındadır.

Ancak, her görsel grafik için bir görsel klişe doğar, bir başkası ise güçlü bir olgusal tanıklık sağlamak için gelir, New York Times’ın (http://nyti.ms/diaspora-graphic) farklı büyüklüklerdeki daireleri kullanarak New Orleans’tan kurtarılan binlerce kişinin yüzlercesinin şuan nerede yaşadığını, kişisel bağlantılar sebebiyle kıtanın dört bir tarafına saçıldıklarını ve tehcir programlarını gösteren (2006 Haritası) buna örnektir. Bu “sarmallı” kurtarılanlar evleri geri yapabilecekler midir?

Öyleyse biz veri görselleştirmenin gücünü tartışmaktayız, şunu sormak oldukça makul: veri görselleştirmeyi ne zaman kullanmalı ve ne zaman kullanmamalı? İlk olarak, okurlarınıza bir hikaye anlatmada yardım edebilecek olan veri görselleştirmenin bazı örneklerine bakacağız.

Değişim Zamanını Göstererek

Teknoloji imparatorluğu kurmak ne kadar sürer?_ (Wall Street Journal)

Veri görselleştirmenin belki en yaygın kullanımı –humma grafiğince gösterildiği gibi– değerlerin zamanla nasıl değiştiğini göstermek içindir. http://bit.ly/google-china-population [Çin’in 1960’dan bu yana nufüsu] ‘in büyümesi ya da 2008 deki ekonomik krizden beri işsizlikteki dramatik artış iyi birer örnektir. Fakat veri görselleştirme diğer grafik formları aracılığıyla da zaman içindeki değişimi oldukça güçlü şekilde gösterebilir. Portekizli araştırmacı Pedro M. Cruz, batı Avrupa imparatorluklarının 19. yüzyıldan bu yana düşüşünü dramatik şekilde göstermek için canlı daire grafikleri kullandı. http://pmcruz.com/visual-experiments/visualizing-empires. Toplam nüfusla boyutlandırılarak, Britanya, Fransa, İspanya ve Portekiz bağımsızlığını kazanmış denizaşırı bölgeler olarak balon gibi patlıyor. Meksika, Brezilya, Avustralya, Hindistan ve bekleyin…altmışların başında çok sayıda Afrika ülkesi Fransa’yı neredeyse yok ediyor.

Wall Street Gazetesi’nce yayınlanan bir grafik http://on.wsj.com/tech-empire gelirde 50 milyon dolar sihirli sayısına ulaşmanın yüz girişimcinin kaç ayını aldığını gösterir. Serbest grafikleme ve veri analiz aracı Tableau Public kullanarak oluşturulmuş. Karşılaştırma, iniş yapan, kimi hızlı, kimi yavaş, kimi ağır, üstüste çizilmiş bir uçak dizisine benziyor.

Uçaklardan söz açılmışken, zamanla değişimi gösteren diğer bir ilginç grafik, başlıca Amerikan havayollarının farklı endüstri güçlendirmeleri süresince mevcut market paylarını konu alır. http://nyti.ms/airline-merger. Carter idaresi, hava ulaşımınındaki yolcu kısıtlamalarını kaldırdıktan sonra, çok sayıdaki borç karşılığı edinimler, New Yok Times’ın bu grafiğinin gösterdiği gibi daha küçük bölgesel havayollarından ulusal taşıyıcılar yarattı.

Birleşen Uçuş Yolları (New York Times)

Neredeyse tüm gündelik okuyucuların bir grafiğin yatay “x” eksenini zamanın temsili olarak gördüğünü farzedelim, tüm görselleştirmelerin zamanla değişimi gösterdiğini düşünmek bazen kolaydır.

Değerleri Karşılaştırma

Fakat, veri görselleştirme ayrıca okuyuculara, Irak ve Afganistan çatışmalarındaki trajik asker ve kadın kaybını (BBC’nin animasyonlu slayt gösterisinde http://bbc.in/animated-slideshow yaptığı gibi, Vietnam’da öldürülen binlerce ve 2. Dünya Savaşı’nda ölen milyonlarca sayıyla karşılaştırarak) ya da National Geographic’in oldukça minimalist bir grafik kullanarak (http://bit.ly/ngm-hearts), ilgili ölüm ihtimallerini göstererek (tümü etraflı ölüm ihtimallerini temsil eden bir yayla gölgelendirilmiş: 1’de 1!), kalp hastalığı (5’te 1), ya da kalp krizi (24’de 1) ölme ihtimalinizin uçak kazası (5,051’de 1) ya da arı sokması (56,789’de 1) ‘den ne kadar fazla olduğunu göstermesi gibi iki ya da daha çok sayıda farklı değerin karşılaştırılmasında yardım konusunda da öne çıkar.

BBC, Berg Dizayn kuruluşuyla işbirliği içinde, ayrıca başlıca dünya olaylarının anahatlarını–Deepwater Horizon petrol sızıntısı ya da Pakistan selleri, kendi toplumunuzun Google haritası üzerine koymanızı sağlayan http://howbigreally.com/[“Boyutlar”] internet sitesini geliştirdi.

Bağlantıları ve akış gösterme

Fransa’nın 1981’de yüksek hızlı tren tanıtımı, ülkeyi tam anlamıyla küçültmedi, fakat zekice bir görsel sunum farklı destinasyonlara varmanın geleneksel yolla karşılaştırıldığında şuan nekadar az sürdüğünü gösterir. Ülke üzerinde bir şebeke rayı “önceki” resimde kare görünüyor, fakat “sonrakinde”, yalnızca şehir dışı destinasyonların “daha yakın” olduğunu değil, aynı zamanda en büyük zaman kazancının yolculuğun ilk kısmında, trenler iyileştirilmemiş duraklara varıp yavaşlamadan önce gerçekleştiğini göstererek, Paris’e doğru merkezden büzülmüş durumda.

İki ayrı değişkenin karşılaştırılması için, Ben Fry’ın Büyük Beyzbol ligi performansını maaşlar ile değerlendiren grafiğine bakın http://benfry.com/salaryper/. Sol sütunda, takımlar o tarihe kadar olan kayıtlarıyla sıralanmış, sağda ise oyuncu maaşları toplamı var. Kırmızı çizilmiş çizgi (düşük performans) ya da mavi (yüksek performans) iki değeri birleştiriyor, hangi takım sahibinin, oyuncularına yaptığı harcamaların sıfırı tükettiğinden pişmanlık duyduğuna açık bir algı sağlıyor. Dahası, bir zaman çizgisini taramak o sezonun bitişe doğru “flama yarışı”nın canlandırmasını sağlar.

Maaşa karşı performan (Ben Fry)

Tropicana_ (Kaynakharita)

Veriyle Tasarım

Grafiklendirme bağlantılarına benzer bir şekilde akış diagramları da bağlayan çizgilere genellikle kalınlık ve/ya da renkle bilgi kodlar. Örneğin, krizdeki Avrupa bölgesi ve borçlarını ödeyemeyen birkaç üyeyle, New York Times, AB üyelerini Atlantik ve Asya’daki ticari partnerlerine bağlayan borç alma ağını çözmeye çalıştı http://nyti.ms/eurozone-crisis. Görselleştirmenin bir “hal”inde, çizginin genişliği bir ülkeden diğerine geçen kredi miktarını yansıtır, aynı halde turuncuya dönen sarı eğim ödeme almanın nekadar “kaygı verici”, diğer bir deyişle ihtimalsiz olduğunu gösterir.

Daha neşeli bir konu üzerine, National Geographic dergisi, New York, Chicago ve Los Angeles, üç BM şehrinin başlıca şarap-üretici bölgelere bağlantılarını ve kaynaklardan ürün sağlayan taşıma metodlarının nasıl farklı karbon ayakizi bırakabileceğini, ki bu Bordo’yu New Yorklular için California şarabından daha yeşil bir satın alma yapmakta örneğin, gösteren aldatıcı şekilde basit bir harita oluşturdu http://bit.ly/sankey-wine.

MIT işletme okulunda başlatılan bir proje, mamul ürünler, bileşenlerini ve ham maddeleri için küresel satın almayı titizlikle incelemek amacıyla akış diagramlarını kullanıyor. Sayıca çok yoğun çalışmalar sayesinde, bir kullanıcı Ecco marka ayakkabılardan http://sourcemap.com/view/1760, portakal suyuna http://sourcemap.com/view/1011 çeşitli ürünler için arama yapabiliyor ve onun dünyanın hangi köşesinde üretildiğini, ilgili karbon izini bulabiliyor.

Hiyerarşiyi Gösteriyor

1991’de araştırmacı Ben Shneiderman “ağaçharita” isimli, tek merkezli birbiri içine geçen çoklu kutucukların olduğu yeni bir görselleştirme formu üretti http://www.cs.umd.edu/hcil/treemap-history/[“treemap”]. Verilen bir kutunun bölgesi, hem kendi hem de içeriğinin bütününün temsil ettiği miktarı ifade etmektedir. Stok marketi, sektör ve firmayla http://openspending.org/[visualizing a national budget by agency and subagency] ya da sınıflar ve altsınıflarla bir programlama diliyle görselleştirirken, ağaçharita bir mevcudiyeti ve bileşenlerini haritalandırmak için sıkıştırılmış ve sezgisel bir arayüzdür. Diğer bir etkili format, altkategorilerin tek bir kaynak gövdeden dallanmaya devam ettiği daha tipik bir organizasyon harita gibi görünen öbek ağacıdır.

OpenSpending.org (Open Knowledge Foundation)

Büyük Veritabanlarını Tarama

Veri görselleştirme benzer bilgiler almada ve onu bütünüyle yeni bir ışıkta göstermede kimi zaman oldukça etkili olmasına rağmen, insanların yönlendirmek istediği yepyeni bir bilgiye sahip olduğunuzda ne olur? Veri çağı, hemen hergün beraberinde Eric Fischer’ın Flickr anlık görüntülerin zekice coğrafik analizinden http://bit.ly/flickr-analysis[geographic analyses of Flickr snapshots] New York şehrinin önceleri kişiye özel öğretmen değerlendirmelerinin binlercesini yayınlamasına kadar şaşırtıcı yeni keşifler getirir.

Bu verisetleri, kullanıcılar en ilişkili bilgiyi kazıyabileceği ve onun alt seviyesine kadar erişebileceği zaman en güçlüdür.

2010 yılının başında, Netflix’in normalde gizli, hangi bölgelerin çoğunlukla hangi filmleri kiraladığı kayıtları New York Times’ın erişimine sunuldu. Netflix işlenmemiş sayıları açığa çıkarmayı reddetse de, Times, merak uyandıran, kişilerin 12 US metro bölgesindeki ilk 100’ü aramasını sağlayan interaktif bir veritabanı http://nyti.ms/interactive-database[engaging interactive database] yarattı. Her bir topluluk için ayrı renkle sınıflandırılmış bir “sıcaklıkharitası”, kullanıcıların belli bir başlığın nerede en popüler olduğunu hızlıca arama ve görme olanağı sağladı.

Aynı yılın sonlarına doğru, The Times, duyurulduktan yalnızca saatler sonra Birleşmiş Milletlerin on yıllık nüfus sayımı sonuçlarını yayınladı http://nyti.m2s/census-explorer[published the results of the United States decennial census]—. Adobe Flash’ta hazırlanan arayüz, bir dizi görselleştirme opsiyonu sundu ve kullanıcıların, sakinlerin ırk, gelir ve eğitim dağılımını görmek için ülkedeki (8.2 milyon) nüfus sayımlarında arama yapmalarını sağladı. Veri duyarlılığı öylesineydi ki yayım sonrası ilk saatlerde veri setine bakıldığında, o veriseti köşesini araştıran dünyadaki ilk insan olabilir misiniz merak ediyordunuz.

Bir veritabanı ön yüzü olarak övgüye değer, benzer görselleştirme kullanımına BBC’in trafik ölümleri araştırması http://bbc.in/road-deaths[trafik ölümleri incelemesi] ve Wikileaks’in Irak ve Afganistan savaş kayıtlarını yayınlaması gibi büyük veri yığınlarını indekslemek amaçlı girişimlerin çoğu da dahildir.

65k Kuralı

Wikileaks’ten ilk Afgan savaşı kayıt verisi yığını alındıktan sonra, ilgili takım 65,000 askeri kayda erişim sağladıkları için ne kadar heyecanlı olduklarından bahsetmeye başladı.

Bu, Microsoft Excel deneyimi olanlar arasında hemen alarma sebep oldu. Satırların yöneltilmesindeki tarihi limit sayesinde, Excel içeri aktar aracı 65,536 kayıttan fazlasını işlemeyecektir. Bu durumda, 25,000 satırın eksik olduğu ortaya çıktı.

Bu hikayeden çıkarılacak ders (bunun gibi görevler için Excel kullanımını önlemeden ayrı olarak) 65,000 satır veriyle ilgili övünen birinden her zaman şüphe duymaktır.

Alastair Dant, the Guardian_

Britanya’da yolda medyana gelen her ölüm 1999-2010 (BBC)

Öngören Alternatif Çıktılar

New York Times’da, Amanda Cox’un trajik şekilde optimistik, son birkaç yılın BM hesap açığı öngörüleri “kirpi grafiği” http://nyti.ms/porcupine-graph[tragically optimistic US deficit projections] bazen olanın olmayandan nasıl daha az ilginç olduğunu gösterir. Cox’un on yıllık savaş sonrası bütçe açığı dalgalanması ve vergi kaçırmalarını gösteren sıcaklık çizgisi, gelecek beklentilerinin nekadar gerçekdışı olabileceğini gösteriyor.

Bütçe Tahminleri, Gerçekle Karşılaştırmalı ( New York Times)

Uzun yılların Apple arayüz tasarımcısı (ve nicel bilgi iletişimi için “matematiği öldür” görselleştirme teorisinin yaratıcısı) Bret Victor, bir çeşit tepkimeli doküman prototipi üretti http://worrydream.com/#!/TenBrighterIdeas Örneğinde, enerji tasarrufu fikirleri düzenlenebilir öncüller içerir ki bu şekilde boş odalardaki ışıkları kapatma gibi örnek bir adım Amerikalılara 2’den 40’a kadar kömür santrali üretimi kazandırabilir. Bir paragrafın orta yerindeki referans yapılmış yüzdeyi değiştirmek metnin sayfanın kalanında buna göre güncellenmesine neden olur!

Daha çok örnek ve öneri için görselleştirme, harita ve etkileşimli grafiklerin farklı kullanımlarının listesi http://bit.ly/ericson-links[compiled by Matthew Ericson of The New York Times].

Veri Görselleştirme Ne Zaman Kullanılmaz

Nihayetinde, veri insanlardı; onlar fotoğraflar ve hikayelerdi. Her anlatıyı çerçeveleyen ve ülkeler arasındaki tansiyonu yönetendi.

Hikayeniz metin ya da multimedya aracılığıyla daha iyi anlatıldığında:

Bazen veri tek başına hikayeyi en ilgi çekici şekilde anlatmaz. Bir eğim çizgisi ya da özet istatistiği gösteren basit bir grafik yararlı olabilir, bir konunun gerçek-dünya sonuçlarıyla ilgili bir anlatı okuyucu için daha hızlı ve etkili olabilir.

Çok az sayıda noktaya sahipken

“İzole halde bir sayı hiçbir şey ifade etmez.” denir. Haber editörlerinden alıntılanmış bir istatistiğe yaygın cevap “neye göre?” dir. Eğim yukarı mı aşağı mı gidiyor? Normal olan nedir?

Verinizde çok az sayıda çeşitliliğe sahip olduğunuzda, hiçbir açık eğim ya da sonucunuz yokken.

Bazen verinizi Excel ya da benzer bir grafikleme uygulamasında çizer ve bilginin gürültücü, çalkantılı ya da oldukça düz eğimli olduğunu fark edersiniz. Çizgiye daha fazla biçim vermek için ana çizgiyi sıfırdan en düşük değerin tam altına yükseltir misiniz? Hayır! Kulağa belirsiz veriniz varmış ve daha fazla kazıma ve analiz yapmanız gerekiyor gibi geliyor.

Bir harita, harita olmadığında:

Bazen boyutsal öğe, anlamlı ya da ilgi çekici olmaz ya da zamanla değişim ya da yakın olmayan bölgeler arasındaki benzerlikleri gösteren daha yerinde sayısal çizgilerden ilgiyi üzerine çekmez.

Bir tablo işe yaradığında:

Oldukça az sayıda veri noktanız fakat okurlarınıza yararlı olabilecek bilgileriniz varsa, veriyi çizelge şeklinde yerleştirmeyi deneyin. Temiz, okuması kolaydır ve “hikaye”den gerçek dışı beklentiler yaratmaz. Gerçekte, basit bilgi için tablolar oldukça etkili ve şık olabilir.

Yazar: Geoff McGhee, Stanford University