Günümüz Organize Suçları Ortaya Çıkarmanın Anahtarı Yöntemleri Anlamaktan Geçiyor

Banjo Damilola
Küresel Araştırmacı Gazetecilik Ağı (GIJN)

Organize Suç ve Yolsuzluk Raporlama Projesi’nin (OCCRP) kurucu ortağı Paul Radu‘ya göre, organize suçun yapısı önemli ölçüde iyileşti ve araştırmacı gazetecilerin yeraltı dünyası hakkında haber yapmasına daha fazla olanak sundu.

12. Küresel Araştırmacı Gazetecilik Konferansı‘nda (#GIJC21) “Yeni Organize Suç” konulu oturumda konuşan Radu, günümüzün suç örgütlerinin teknolojiden yararlanabildiğini ve dünya çapında meşru işletmelerin görünümünü kopyalayabildiğini söyledi. Radu, GIJN’nin GIJC21 sırasında yeni başlatılan Organize Suçları Araştırmaya Yönelik yeni rehberine katkıda bulunan paneldeki üç uzmandan biriydi.

“Organize suça bakarsanız, son on yılda kıtalar arasında iyi organize olduklarını görürsünüz. Bazen geriye dönüp 70’lerde veya 60’larda başlayan insan kaçakçılığı ve kaçakçılık ağlarına bakıyoruz hala güçleniyorlar. Bunun anlamı, suçlular altyapıyı uzun bir süre boyunca inşa ederken, gazeteciler  böyle bir iş birliğine dayalı  haberciliği yalnızca son 15 yılda halkın ihtiyaçlarını gerçekten karşılayacak şekilde inşa edebildi.”

OCCRP’nin çalışma örneklerini aktaran Radu, gazetecilerin organize suçluların erişimini ancak son beş yılda anlamaya başladıklarını söyledi. Demokrasileri baltalamaya ve dünya çapındaki yaşamları etkilemeye devam eden bu yasadışı küresel ağları yıkarken, gazetecilerin organize suçun sadece fiziksel değil dijital sınırları da geçtiğini anlamaları gerektiğini söyledi.

Ayrıca, bu suç grupları kendilerini sadece bir veya iki yasa dışı faaliyetle sınırlamamakta, geniş bir suç yelpazesini kapsıyorlar. “80’lerde uyuşturucu kaçakçılığı yapan uyuşturucu tacirlerinin büyük çapta kara para aklama işleriyle uğraştığını ve diğer suç gruplarına hizmet sunduğunu görebilirsiniz. Yani birbirleriyle çalışan ve her türlü suçu işleyen gruplar arasında karşılıklı bağlantılar var.” dedi.

GIJN’nin organize suçları araştırma rehberinin suç finansı bölümünü yazan Radu, suç örgütlerinin artık “melek yatırımcıları” olduğunu belirtti. Bu, başkalarının yasadışı faaliyetlerini daha fazla kâr için finanse etmeye başlayan yaşlanmış başarılı suçlulardan oluşan bir grup. “Suç hizmetleri endüstrisini ve tüm evreni suç ve yolsuzluk etrafında anlamak gerçekten önemli” 

Benzer şekilde Quinto Elemento Lab’ın kurucu ortağı Marcela Turati, organize suç gruplarının ekonomiyi, doğal kaynakları ve etki alanlarındaki insanları kontrol etmeye çalıştığını söyledi. Bu kontrolü sürdürmek için suç örgütlerinin insanları “kaybolmaya” yöneldiğini söyledi. Yirmi yıldır anavatanı Meksika’da kayıp insanlar hakkında haber yapan Turati, organize suçları araştırma rehberi için kaybolmalar üzerine bir bölüm yazdı.

Bu suçların çok uzun sürdüğünü çünkü güvenlik kurumları da dahil olmak üzere hükümet yetkililerinin sıklıkla suç ortağı olarak hareket ettiğini söyledi. Sonuç olarak kaybolma vakalarını araştıran gazeteciler bilgi toplama konusunda titiz olmalı ve kaynak olarak kime güvendikleri konusunda dikkatli olmalıdır.

Organize suç, insanlara doğrudan zarar veren faaliyetlerle de sınırlı değil. Çalınan sanat eserlerinin veya yağmalanmış eserlerin ticareti yoluyla kültüre karşı işlenen suçları da kapsayabilir.

Hollanda’daki Maastricht Üniversitesi’nde doçent olan Donna Yates, bu tür nesnelerin yasadışı ticaretinin toplumsal zarara yol açabileceğini ve kültürü yok edebileceğini belirterek, “kültürel nesnelerin yağmalanmasının bin yıldır egemenlik ve kontrolün bir işareti olduğunu” da sözlerine ekledi.

GIJN rehberinin tarihi eser kaçakçılığı bölümünün yazarı olan Yates, bu ticaretin etkisinin diğer suç faaliyetlerinden daha incelikli olabileceğini söyledi. Sonuç olarak bu suçları araştırmak konunun tüm karmaşıklığını anlamak için daha fazla inceleme gerektirir.

“Açık olmak gerekirse,” diye devam etti, “tarihi eserlerde karaborsa yoktur. Tarihi eserlerde beyaz pazar yoktur. Bir tarihi eser pazarı var ve bu gri bir pazar.”

Tarihi eser ticaretinin, miras nesnelerini çoğunluğun elinden alıp azınlığın eline veren sömürücü bir sistem olduğunu söyledi.

Her üç konuşmacı da sunumlarında ortak temalara dikkat çekti. Suç finansmanı, tarihi eser kaçakçılığı ve zorla kaybetmelerin tümü dijital teknolojiden ve dünya çapında suç girişimlerini destekleyen bir dizi paravan şirket, kara para aklayıcı ve komisyoncudan oluşan suç hizmetleri endüstrisinden yararlanır. Bu yöntemleri ve yapıları anlamak, onları ve neden oldukları zararı ortaya çıkarmak için çok önemli olduğunu vurguladılar.