GIJN’in Küresel Bilgi Özgürlüğü Rehberi: İpuçları ve Püf Noktalar -1
Bu, üç bölümlük dizimizin birinci bölümü: GIJN’nin Küresel Bilgi Özgürlüğü Rehberi; Bilgi Özgürlüğü İpuçları ve Püf Noktaları, dünyanın çeşitli ülkelerinden bir dizi uzman tavsiyesini kapsıyor. Bilgi edinme hakkını kullanmanın kolay olduğunu ya da her zaman en iyi yöntem olduğunu söyleyemeyiz. Ancak yine de oluşturulan sistemleri kullanmanın geri dönüşü çok olumlu olabilir.
Ulusal kanunlar her ülke için farklılık gösterdiğinden, Bilgi Özgürlüğü hakkında genel tavsiye vermek biraz yanıltıcı olabilir. Ancak ilginç bir şekilde, deneyimli gazeteciler ve Bilgi Özgürlüğü uzmanlarının bilgi edinme hakkına dair verdikleri püf noktalarda önemli ölçüde ortak özellikler var. GIJN; Hindistan, Meksika, İsviçre, Birleşik Krallık ve Amerika Birleşik Devletleri‘ndeki gazeteciler ve araştırmacılardan gelen bazı yol haritalarını inceledi ve sekiz ortak nokta buldu. O noktalar sizi Bilgi Özgürlüğü anekdotlarına, püf noktalarına götürecek.
GIJN’den Sekiz En İyi İpucu
Önceden plan yapın: Ne istediğinizi belirleyin. Tüm deneyimli gazeteciler/araştırmacılar, önceden araştırma yapmanın değerini vurgular.
Etrafı dürtün: Diğer yolları deneyin. Resmi olmayan yollardan bilgi isteyin ve resmi yola girmeden önce alternatif kaynakları araştırın.
Konu belirleyin yani bilginin nerede olduğunu anlayın: Sadece ne aradığınızı değil, aynı zamanda bilginin hükümetin hangi biriminde olduğunu bilmek de önemlidir.
Hazırlanın: Kanun hakkında bilgi edinin. Kullanacağınız erişim yasasını inceleyin. Örneğin: hangi ücretler söz konusu olabilir? Cevaplar için zaman aralığı nedir? Haklarınız neler?
Kesin sorular sorun (doğru yere gitsin sorular): Tüm deneyimli kişiler net sorular sormanın değerini vurgular. Belirsizlik aleyhinize çalışabilir. Odak sorular sormak, talebin dikkate alınmasını hızlandırabilir. Bazı uzmanlar, büyük talepler yerine küçüklerini öncelikle tercih edebiliyor. Yani “Bana her şeyi ver” soruları sorulabilir ancak en etkili veya verimlileri diyemeyiz. “Neden” soruları işe yaramaz. Örneğin
“Yönetmen ne yapıyor?” yerine “Lütfen müdürün iş tanımını sağlayınız.” demek gibi.
Oyun Oynayın: Takip etmek size sonuç sağlar. Bir talep kayıt altına alınırken oturup beklemeyin. Mümkünse yetkililerle iletişimde kalın. Sabır ve sebat ve belki de müzakere önemli bir sonuç sağlayabilir.
Temyize gidin: Yapın. İnkar yaygındır, bu yüzden hazırlıklı olun. Dava açmazsanız (veya açamasanız) bile itiraz etmeniz önerilir.
Yayınlayın: Çekinmeyin. Baştan isteklerinizi yazın. Kazanın ya da kaybedin mutlaka sonucu yazın, raporlayın.
İpuçları
Dünyanın çeşitli bölgelerinden gazeteciler Bilgi Özgürlüğü ile ilgili tecribeleri üzerinden bazı tavsiyelere önerdi. Hindistan, Meksika, İsviçre, Birleşik Krallık ve Amerika Birleşik Devletleri’nden örnekler yer alıyor. GIJN bu ülkelere ait örnekleri temel seviyede detaylandırdı ancak daha derin açıklamalar ve yorumlar için makalelerin tamamını okumanızı tavsiye ediyor.
Örneğin Hintli gazeteci Shyamlal Yadav, şu tavsiyede bulunuyor: “Bilgi arayan bir gazetecinin çalışma fikrini açıklamaması ve sadece ilgili kamu otoritesinden istediği bilgiyi talep etmesi her zaman daha iyidir.”
Meksikalı gazeteci Alejandra Xanic von Bertrab eğlenceli bir şekilde şu tavsiyede bulunuyor: “Noel Baba’ya mektup göndermeden önce biraz gazetecilik yapmaya değer.”
Hintli Aktivist CJ Karira cesaret verici bir şekilde şöyle diyor: “Başvuru yapan kişi Bilgi Edinme Hakkı 2005 yasasının temellerini bildiği sürece; herhangi bir kamu otoritesinden bilgi talep etmek çocuk oyunundan biraz daha fazlasıdır.”
Çeviri devam etmektedir.
Orjinal Kaynak: https://gijn.org/gijns-global-guide-to-freedom-of-information-tips-and-tricks/