Araştırma Masasından: Wayback Makinesi
GIJN, tanınmış kütüphaneci ve danışman Gary Price’ın yürüteceği Araştırma Masası’nı sunmaktan mutluluk duyar. Library Journal için INFOdocket blogunu yazan Gary, GIJN okuyucularına dünyanın dört bir yanındaki en son veritabanlarını, dijital araçları ve belgeler hakkında içerikler sunacak.
Gary, INFOdocket’i (@infodocket) hayata geçirmeden önce, 10 yıl boyunca ResourceShelf ve DocuTicker’da kurucu ortak ve kıdemli editörlük yaptı. Ayrıca, Ask.com’da çevrim içi bilgi hizmetleri direktörü ve Search Engine Land’e katkıda bulunan editör olarak hizmet verdi ve The Invisible Web’in yazarıdır. Hoşgeldin, Gary!
İnternet Arşivi‘nde yer alan çalışmalardan biri de Wayback Makinesi, interneti araştırma amacıyla kullanan herkes için en kullanışlı ve önemli araçlar arasında yer alıyor.
Neden?
Halka açık web sayfalarının açık ara en büyük arşivi. (1996 yılına kadar uzanan 525 milyardan fazla sayfa). Bu olmadan, eski web içeriğini bulmaya ve bunlara erişmeye çalışmak imkansız olurdu.
Elbette, Wayback Machine’i kullanmanın zorlukları da var. Veritabanında anahtar kelime araması yapamamak gibi.
525 milyar sayfa içinde anahtar kelimeyle arama yapabilmek harika olurdu, herhangi bir kullanıcının herhangi bir web sayfasını veya PDF’yi arşivlemek için Wayback Machine’i kullanması mümkün ve çok kolay.
Bu özellik birkaç yıl önce kullanıma sunuldu, ancak birçok kullanıcı tarafından bilinmiyor.
Başka bir deyişle, seçtiğiniz içeriği kolayca ve ücretsiz olarak arşivlemek için Wayback Machine’i kullanabilirsiniz. Aynı zamanda, veritabanının daha eksiksiz olmasına yardımcı oluyorsunuz.
Wayback Machine’in yöneticisi Mark Graham’ın 2018 sesli sunumunu dinleyebilirsiniz.
Nasıl Kullanılır
Herhangi bir web sayfasını veya PDF dosyasını kalıcı olarak arşivlemek ve ardından arşivlenmiş kopyaya doğrudan bir bağlantı almak için aşağıdaki adımları izleyiniz:
1. Wayback Machine’in http://web.archive.org adresindeki ana sayfasını ziyaret edin.
2. Sayfanın sağ alt tarafındaki “Sayfayı Şimdi Kaydet” etiketli kutuyu bulun.
3. Başka bir tarayıcı sekmesinde veya penceresinde, arşivlemek istediğiniz web sayfasının veya PDF’nin url’sini kopyalayın.
4. “Sayfayı Şimdi Kaydet” kutusuna geri dönün ve url’yi yapıştırın. “Sayfayı kaydet” i tıklayın. Bu kadar.
5. Birkaç saniye içinde, sayfanın veya PDF’nin bu özel arşivlenmiş sürümüne doğrudan bağlantı sağlayan bir kutu görünecektir.
6. Ayrıca kopyanın arşivlendiği saat ve tarihi diğer kopyalarla birlikte (varsa) belirli bir url için Wayback sayfasında görebileceksiniz.
Süreci Daha da Kolay Hale Getirmek
Yukarıda listelenen işlemi atlamanıza izin verecek bir yer imi de mevcut. (ücretsiz). Yalnızca tek tıklama gerektiren arşivleme süreci. Yer imini buradan alabilirsiniz.
Wayback ile Neler Arşivlenemez?
Wayback Machine, Robots.txt standardına uyar ve onu yerinde bulunduran sayfaları, belgeleri veya sunucuları taramaz. İnternet Arşivindeki bu SSS daha fazlasını açıklamaktadır. Ayrıca, javascript ve parola korumalı sayfalar dahil, sayfaların arşivlenmemesine neden olabilecek bir dizi başka olası sorun da vardır. Daha fazla bilgiyi burada bulabilirsiniz.
Wayback Makinesi URL’sini Okumak
Her Wayback Makinesi URL’si, sayfanın tarandığı, yakalandığı ve arşivlendiği tarihi ve tam zamanı (saniyeye kadar) içerir.
Yukarıdaki örnekte yakaladığımız sayfanın URL’sini inceleyelim.
http://web.archive.org/web/20150119215911/http://gijn.org
2015-Yıl
01-Ay
19-tarih
21: 59: 11-Sayfanın tarandığı ve arşivlendiği zaman. Wayback, UTC kullanır.
/GIJN.org- Arşivlenen sayfa.
Gary Price (gprice@mediasourceinc.com), Washington, D.C., metropol alanında bulunan bir kütüphaneci, yazar, danışman ve sık sık konferans konuşmacısıdır. Library Journal için INFOdocket’ın (@infodocket) yazarı ve ResourceShelf ve DocuTicker’da kurucu ortak ve kıdemli editördü. Daha önce, Price, Ask.com’da Arama Motoru Land’e katkıda bulunan bir editör ve Çevrimiçi Bilgi Hizmetleri direktörü olarak görev yapıyordu.