Gazetecilikte haberler ya da sivil toplum çalışmalarında raporlar ve basın bildirileri genellikle düz yazı olarak üretiliyor ve yayınlandıktan kısa bir süre sonra değerleri oldukça azalabiliyor, tekrar tekrar kullanımı ise mümkün olamıyor.
Halbuki yazılanların içinde gömülü çok detaylı ve değerli bilgiler mevcut. Bu gömülü bilgiler yapısallaştırılarak yeniden kullanılabilen veri parçacıklarına dönüştürülebilir. Böylece bilgiler hem farklı bağlamlarla yeniden ilişkilendirilebilir, hem de daha sonra bu verilerle karşılaşanlar için birer referans kaynağı oluşturur. Dolayısıyla yayınlanan malzemeler hem editörlerin kendi üretimi için hem de okuyuclar için çok daha uzun süre kullanımda kalarak değerine değer katar. Bu şekilde bir üretim yapmanın bir yolu ise “ilişki haritalama” ya da “ağ haritalama” pratiğinden geçmekte.
“Ağ haritalama” karmaşık sistemleri anlamlandırabilmek için bize hem görsel hem matematiksel bir dil sağlar. Haberlerin ya da raporların içinde yer alan pek çok aktör ve ilişkiyi noktalar ve aralarında çizgiler olarak belirterek diyagramlarını oluşturabiliriz. Bu diyagramlar bilgisayarda modellenerek üzerinde işlem yapılabilir hale gelir, dolayısıyla veriye gömülü olan merkezi aktörler, kümeler, köprüler, dolaylı ilişkiler kolayca keşfedilir. Sonuçta, oluşturulan ağ veri tabanı ve analiz sonuçları içinde daimi olarak arama, dolaşma, karşılaştırma yapılarak ihtiyaca göre tekrar tekrar kullanılabilir.
Yapısal gazetecilik ile veri gazeteciliği birbirine yakın gözükse de temelden farklı pratikler. Veri gazeteciliği derlenmiş verilerden analiz ve görselleştirme ile anlam ve haber çıkarmayı amaçlarken, yapısal gazetecilik düz yazıyı ya da araştırma sonuçlarını bir veri yapısına sokarak yeniden kullanım sağlamayı amaçlar.
Yapısal Gazetecilik ve Ağ Haritalama Hackathonu gazetecilik ve sivil toplum alanında kritik konulara dair verilerin modellenmesini ve bilgisayar programları ile türlü kaynaklardan yığın veri halinde derlenerek ilişki haritalarının çıkarılmasını amaçlamaktadır. “Eli kod tutan” kişilerden oluşacak katılımcılar bir yanda ağ haritalama ve analizi konusunda bilgi ve becerilerini geliştirirken diğer yanda alanında uzman mentörlerin desteğiyle tekrar tekrar kullanılabilir araçlar üretecekler.
Çalışma dört aşamada gerçekleşecek:
1. Ağ Modelleme
Mentörlerin alanlarındaki uzmanlıkları ile katılımcıların teknik bilgileri veri modelleme aşamasında kesişecek. Kağıt kalemle beyin fırtınası şeklinde yapılacak bu çalışmada, alandaki önemli aktörler ve aralarındaki kritik ilişkiler belirlenecek. Aciliyet gerektiren sorular ve aranan cevaplar belirlenecek.
2. Araç Geliştirme
Geliştirilen modellere göre programatik olarak veri derleyen araçlar geliştirilecek. Katılımcılar ilgilerine göre ya yayın platformları ya da veri kaynakları üzerinden veri çıkartan araçlar üretecekler. Araçların ilk prototipleri aynı gün içerisinde çalışır hale gelecek ve ikinci gün iyileştirilecek. Ayrıca sonraki beta versiyonu neler içermeli, daha gelişkin versiyonlarda neler yapılabilir tartışılacak.
3. Haritalama
Veri derleme araçları ile oluşturulan verilerGraph Commons platformuna aktarılarak interaktif ağ haritaları yaratılacak. Yapılan haritalar okumaya ve analize tabi tutulacak, tartışılacak ve platform üzerinde yayınlanacak.
4. Sunumlar
İkinci gününün sonunda, yapılan çalışmalar herkese açık sunumda gösterilecek ve tartışılacak. Haritaların veri modeli, görsel dili, ve verileri derleyen aracı nasıl çalışıyor beraber incelenecek ve tartışılacak.
Katılım
Kimler katılmalı?
Bilgisayar programlayabilen (backend, frontend, veri analiz, ya da başka türlerde), yetenekleriyle yaratıcı ve eleştirel uygulamalar geliştirmek isteyenler, ve özellikle hak odaklı gazetecilik ve sivil toplum alanına ilgi gösterenler.
Katılımcılar nasıl faydalanacak?
Yığın veri (“big data”) ile çalışma becerilerini geliştirme,
Ağ haritalama, okuma, ve analizini öğrenme,
Bilgi mimarisi ve ilişkisel düşünme yeteneklerini iyileştirme,
Programlama yeteneklerini sivil toplum alanında etkin kullanma,
Bu konularla ilgilenen diğer programcılarla ve mentörlerle tanışma imkanı.
Katılım başvurusu
Katılım ücretsizdir. Yer sınırımız olduğundan, başvuru formunu doldurup gönderdikten sonra katılımınız hakkında sizle iletişime geçilerek bilgi verilecek.
11:00 – 12:00 Temalar, mentörler ve grup oluşturma
12:00 – 13:00 Yemek arası
13:30 – 19:00 Çalışma
Mentörlerle ağ modelleme beyin fırtınası (1 saat)
Araç geliştirme (4 saat)
İkinci Gün (13 Eyül Pazar)
09:30 – 10:00 Kahve
10:00 – 11:00 Prototiplerin gözden geçirilmesi ve geribildirim
11:00 – 16:00 İyileştirme Çalışmaları (yemek mekanda)
17:00 – 19:00 Sunumlar (herkese açık)
Konular, Mentörler, Veri Kaynakları
Her alan için konusunda uzman mentörler olacak, muhtemel kişiler aşağıda listelenmiştir. İlgili konuda hangi aktörler önemli, hangi özelliklerine bakmalı, hangi ilişkiler daha kritik, bu konularda modelleme yaparken yardımcı olacaklar.
Veri derlenebilecek kaynaklar düz metin (haber, rapor vb.), yarı yapısal (HTML tablo, wiki sayfası vb), ya da tam yapısal (API, veritabanı vb) olabilir. Düz metinler ve yarı yapısal kaynaklar “scrape” edilebilir, APIler ve açık veritabanları programatik olarak sorgulanabilir ya da varsa Excel/Spreadsheet’ten dönüştürlerek derlenebilir.
Konulara göre bildiğiniz veri kaynakları ya da önerileriniziworkshop@graphcommons.com adresine gönderebilirsiniz.
Yaygın kullanılan yayın platformlarında oluşturulan içerikleri haritalandırmak üzere çıkararak yapısal veriye dönüştürme. Pluginler, RSSlerden ve APIlerden haritaya çeviren uygulamalar, canonical scrape uygulamaları, kütüphaneler geliştirilebilir.
Hackathon’da geliştirilecek tüm araçlar geliştiren kişilere aittir ve özgür bir lisans ile açık kaynaklı yapılması beklenecektir. Graph Commons üzerinde yayınlanan ağ haritaları Creative Commons International 4.0 lisansı ile yaratıcılarına lisanslanır.
