Son 10 Yılda Din Eksenli Eğitimin Değişimini Mercek Altına Alan @Dagmedyanet #İmamHatipLiseleri Projesini Tamamladı
‘İmam Hatip Liseleri (İHL)’nin son 10 yılı’ veri güdümlü proje Londra merkezli BBC Media Action tarafından geliştirilen Objective Programı desteğiyle hazırlandı.
Bu veri haberciliği çalışmasında İmam Hatip Liseleri(İHL)’nin son 10 yılı ele alındı. İHL’lerde yaşanan değişim, ayrılan bütçe, öğrenci, öğretmen, derslik sayılarındaki artış ve mezun İHL’li öğrencilerin üniversitelere başvuru oranları ve yerleşmeleri üzerinde durularak müfredatın detayları, taban puanlardaki değişim, dönüşen okullar, proje okulları, zorunlu din dersleri, 15 Temmuz sonrası kapanan ve İHL olan okullar, röportajlar, kapsamlı veri analizleri ile İHL’lere çok yönlü bakılması hedeflendi.
Bu kapsamda İHL’de din dersine giren iki öğretmen, İHL mezunu bir gazeteci bugünkü İHL yapısı hakkında tecrübelerini paylaştı. Erzincan’da bir lisede okuyan 3.sınıf öğrencisi zorunlu din dersine bakışını, Antalya’da 12 yıldır yaşayan Britanyalı ailenin çocuklarının okullarının dönüşümü sürecinde yaşadıkları , Ateizm Derneği’nin zorunlu din dersleri ve ateist aileler için yürüttükleri politikaları, uzman görüşleri ve Ankara Pir Sultan Abdal Derneği’nin Aleviler üzerinde dini eğitimin etkisini kapsayan röportajlar da yer almakta.
Bilgi Edinme Hakkı
Bilgi Edinme yasasından yararlanıp, resmi başvurular yapıldı ama sorulara aranan kapsamlı yanıtlar yeterince alınamadı ve yapılandırılmış veri dosyaları, arşivler hızlı şekilde temin edilemedi. Ancak mevcut kaynaklar, araştırmalarımız ile edindiğimiz bilgiler ve farklı bilgi kaynaklarından yararlanarak projeyi yine de tamamlandık. #İmamHatipLiseleri 12 bölümden oluşuyor ve içerikler , veri setleri kısmen en güncel kaynaklardır. Verilerin bir kısmı kurumların resmi sitelerinden taranarak araştırıp, düzenlendi. Bazıları dosyalandı, bazıları haritalandı, görselleştirildi, tablo haline getirildi.
İHL bütçesi, 10 yılda yaşanan değişim, dönüşüm, okul , öğrenci, öğretmen sayısındaki artış, taban puanlar, mezun İHL ile lisans programına yerleşme hızı ve başarısı, Diyanet’in personel ihtiyacı ile İHL mezunu oranı, proje okulları, dönüşen okulların sayıları, zorunlu din dersleri ve müfredat ve ders içerikleri, proje okulları ve 15 Temmuz sonrası İHL’ye dönüşen okul sayısı gibi detaylı haber, araştırma ve analizler yer almakta ve veriler ilerisi için de güncellenerek bu adrestegeliştirilmeye devam edecek.
İçerik Şöyle:
1913’den 2016’ya İmam Hatip Okulları Tarihi
Projede giriş kısmı sonrası 1913’den günümüze okulların bir zaman çizelgesi yer almakta.Sadece 10 yıl yer alsa da, İHL’nin Türkiye Cumhuriyeti tarihinde tüm hükümetler döneminde önemli bir yere sahip olduğu görülüyor.
Özellikle zaman çizelgesinde Süleyman Demirel, Turgut Özal, Mesut Yılmaz, Necmettin Erbakan, Abdullah Gül, Recep Tayyip Erdoğan, Ahmet Davutoğlu dönemlerde İHL sayısında artışlar var ve 2016 yılı itibari ile de devam ediyor.
Devamı: https://dagmedya.net/1913den-gunumuze-imam-hatip-liseleri/
İmam Hatip Liseleri’nin Yeni Dönemi ve Süren Kaygılar
İnteraktif Harita: 2015-2016 İHL’lerin illere göre dağılımı.
1913’den günümüze her dönemin siyasi çekişmesi haline getirilmiş İmam Hatip Okulları(İHO), AKP ile yeni bir döneme girdi ancak dönüşen okullar ardından çok fazla mağdur da bıraktı.
Katsayı kalktı, İHL çıkışlılar dilediği üniversitelere gidebiliyor, İHO’ların okul, öğrenci, öğretmen, derslik sayısı da, bütçeden ayrılan pay da her yıl katlanarak arttı ve artıyor. Bir taraftan “memnun” bir kitle yaratırken eğitim sistemi, aynı zamanda azımsanmayacak sayıda mağdur da yaratıyor. Dönüşen okullar, alternatifsiz bırakma politikaları, zorunlu din dersi, 4+4+4 uygulaması ile birlikte farklı inanç gruplarının mağduriyetinin giderilememiş olması okul sistemi üzerinden eğitim birbirini dışlayan bir mücadele üretme noktası haline geldi.
Veriler ilk kurulduğundan bugüne kadar İmam Hatip Liseleri’nde okuyan kız öğrenci sayısının erkek öğrencilere oranla arttığını gösteriyor. 100 kız öğrenci başına düşen erkek öğrenci sayısının 2016 yılında gözle görülür bir seviyede düştüğü görülüyor.
İHL öğrenci sayısı 2015 -2016 eğitim öğretim yılında, 1995’ten beri en yüksek rakamlara ulaşmış. Öyle ki lise öğrencileriyle karşılaştırıldığında 95’te 10.8 olan İHL öğrenci payı 2015-2016 yılında 11.6 olarak gerçekleşiyor.
Milli Eğitim Bakanlığı (MEB) eğitim istatistiklerine göre 2006 – 2016 yıllarında yani son 10 yıllık periyotta İmam Hatip liselerinde erkek öğrencilere oranla daha çok kadın öğrenciler yer alıyor. 2015 -2016 eğitim öğretim yılı verilerine göre 380.000 kadın öğrenci, 280.000 ise erkek öğrenci İmam Hatip Liselerinde öğrenim görüyor. Asıl önemli nokta ise son 10 yıllık dönemde İHL’de kadın öğrenci sayısının erkek öğrenci sayısından daima daha fazla olması.
Devamı:https://dagmedya.net/1912den-gunumuze-politik-tartisma-ve-cekisme-konusu-olmus-ihller/
10 Yıllık İHL Değişim ve Dönüşümü
-10 yılda İmam Hatip öğrenci sayısı 5 katı arttı
-Tüm lise öğrencileri ve meslek lisesi öğrencileri içinde payı orantılı olarak artıyor
-İHL öğretmen sayısı 10 yılda 4 katı oldu
2015-2016 öğretim yılında 1662’si bağımsız, 339’u İmam Hatip Lisesi bünyesinde toplam 1961 İmam Hatip Ortaokulu var. 2012-2013 öğretim yılında İmam Hatip Ortaokulları’nda okuyan toplam öğrenci sayısı 94 bin 467 iken, 2015-2016 eğitim öğretim yılında 5 kat artarak 458 bin 997’ye ulaştı. 2012-2013 eğitim yılında 708 İmam Hatip Lisesi’nde 380 bin 371 öğrenci okurken, 2015-2016 yılında 1149 İmam Hatip Lisesi’nde 677 bin 205 öğrenci okudu.
İHL sayısı 2006 yılında 455 iken 10 yıl içinde bu rakam 2,5 kat artarak 1149 olarak gerçekleşiyor. Bununla birlikte görselde belirtilen yıllar arasında genel lise sayısı ve meslek lisesi sayısı artmaya devam ediyor.
Meslek lisesi ve genel liselerdeki bu artış sadece 2013 yılına kadar sürüyor. 2013 yılından sonra meslek liselerinde 2000 okulluk bir düşüş yaşanıyor. Bu düşüş aynı zamanda genel okul sayısına da yansıdığı görülüyor.
Genel lise sayısı 10 bin 955’den 9061’e düşmüş. Görselde dikkat çekici olan 2013 – 2014 yılları arasında sadece İmam Hatip liselerinin sayısında artış olması. Artış aynı zamanda İHL’lerin, tüm liseler ve meslek liseleri içindeki % payını da artırmış. Devamı: https://dagmedya.net/85244-2/
MEB’in Din Öğretimi Genel Müdürlüğü’e İHL’ler için ayırdığı bütçe 3.6 milyar TL
İmam Hatip Liseleri’nin bağlı olduğu Din Öğretimi Genel Müdürlüğü‘ne MEB bütçesinden ayrılan pay 2008 yılında 392 milyon TL iken 2016 yılında bu rakam 3,6 milyar TL. Din Öğretimi Genel Müdürlüğü payı 10 yıllık periyot içinde düzenli olarak artmış. Din Öğretimi Genel Müdürlüğü MEB bütçesine oranı 2008 yılında %1.67 iken bu oran 2016 yılında bütçenin %5 olarak gerçekleşti.
Devamı: https://dagmedya.net/butce/
Bilişim dersi seçmeli, azınlık ve farklı dini gruplar da müfredatta
İmam Hatip Lisesi öğrencilerinin haftalık ders yükleri diğer meslek liselerine göre nasıl? Müfredat nasıl, öğrencilere ne öğretiliyor. İHL’de öğrenciler ortalama 40 saat ders alıyor. Bilişim dersi seçmeli ve 1 ile 2 saat sadece veriliyor.
Devamı: https://dagmedya.net/mufredat-kim-icin-iyi/
2015 yılında 62 bin 925 İHL mezunu ÖSYS Başvurdu
-2006’de yüzde 3.8’i lisans programına yerleşirken, 2016’da yüzde 23,8
-10 yıllık periyotta ÖSYS’de lisans programlarına yerleşme oranları arttı
-İHL’nin Lisansa Yerleştirme Sırası 2015’de 11.Sırada
2006 – 2016 yıllarında son sınıfta öğrenim gören hem İmam Hatip Lisesi hem Meslek Lisesi hem de tüm lise öğrencilerinin ÖSYS başvuru sayıları tabloda yer alıyor. 2008 yılında tüm liselerde bir düşüş yaşanırken sonrasında öğrenci sayısı arttığı için başvuru sayısı düzenli olarak artıyor. Sadece 2013 – 2014 yılları arasında İHL öğrenci başvuru sayılarında bir dalgalanma yaşanıyor.
İmam Hatip Lisesi mezunlarının yıllara göre ÖSYS toplam başvuru sayısı 2006 yılında 13 bin 225 iken bu sayı 2015’de 62 bin 925 oluyor. Tablo incelendiğinde 2006’dan günümüze bu sayı düzenli olarak artış gösteriyor.Meslek lisesi çıkışlar ise 2006 yılında 184 bin 053 mezun ÖSYS’ye başvurmuş, 2008 yılında gözle görülür sayıda düşüş yaşanmış ancak takip eden yıllarda sayı katlanarak artmış, 2015 yılında ise 462 bin 806 olarak gerçekleşmiş.
Diyanet’in Son 10 Yılda Personel İhtiyacının İHL Öğrencilerine Oranı
Diyanet İşleri Başkanlığı(DİB)’nın son 10 yıldaki personel sayısı ve İmam Hatip Lise öğrenci ve erkek öğrenci sayısına bakıldığında öğrenci sayısı personel sayısını 5’e katlıyor. 2008 yılı itibari ile İHL öğrenci sayısı katlanarak artıyor. 2015 yılı İHL toplam sayısı 677 bin 206 ve Diyanet İşleri personel sayısı 117 bin 378.
7 Bölgede En Fazla İHL’ye sahip 7 İl ve Taban Puanları İncelendi
Son 14 yılda talep olduğu öne sürülerek İmam Hatip Liseleri’nin sayısı 3 kat arttı. Son TEOG yerleştirmelerinde İstanbul genelinde İmam Hatip Liseleri’ne 29 bin 684 kişilik kontenjan ayrılırken Fen ve Sosyal Bilimler Liseleri’nin kontenjanı yalnızca bin 140 oldu.
Yerleştirmelerin ardından ortaya çıkan tablo İmam Hatip Liseleri’ne söylendiği gibi talep olmadığını gösteriyor. 2010 – 2011 – 2012 – 2016 yıllarını kapsayan İHL sayısının en fazla olduğu 7 bölgeden 7 ile ait taban puanlar ve bu bölgelerdeki İHL’lelerin taban puanları incelendi. Seçilen 2016 taban puanlarına bakıldığında 7 ilin taban puanı da diğer yıllara göre düşük, sadece İstanbul’da düşüş görülmüyor.
Devamı: https://dagmedya.net/7-bolgede-en-fazla-ihlye-sahip-14-il-ve-taban-puanlari/
Röportajlar
Pir Sultan Abdal Derneği’nden Yılmaz: ‘Zorunlu Din Dersleri, Kaynaşan İklimi Ayrıştırdı’
Ankara Pir Sultan Abdal Derneği’nden Ö. Hasan Cemal Yılmaz, genel liselerin azaltılmasını, ailelerin çocuklarını okula yollarken alternatifsiz bırakılmalarını, zorunlu din derslerini, Alevilerin ağırlıkta olduğu bölgelerdeki okulların İmam Hatip Okulları’na dönüştürülmesini asimilasyon sürecinin devamı olarak değerlendiriyor.
Yaşanan hak ihlallerine yönelik devlet ne yapabilir sorusuna ise, gölge etmesin başka ihsan istemeyiz diyor. Yılmaz,” Durum şu. O kadar kötü bir duruma geldik ki laik eğitim sistemi sürdürülebilseydi, devam edebilseydi, gerçek laiklik sistemini yaşayabilseydik, bizim bugün bu soruları sormamıza hiç gerek kalmazdı. Ama insanları dindar yetiştirmeye başlarsan ve sünni dindar olarak yetiştirmeye başlarsan, Alevi inancı üzerine bir başka şey başlıyor.” diyor.
Ateizm Derneği: ‘Tek sesli bir eğitim sistemi oturtulmaya çalışılıyor’
14 Nisan 2014 tarihinde kurulan, 200 üyesi bulunan Türkiye’nin ilk resmi ateist derneği Ateizm Derneği’ne zorunlu din derslerini, İmam Hatip Okullarını ve ateist ailelerin çocuklarının bu süreçte nelerle karşılaştıklarını sorduk. Dernek, “Her birey kendi istediği inanç ve/veya felsefesine uygun eğitimi alma özgürlüğüne -karar alma yaşlarına gelişmiş olduğu sürece- seçme hakkına sahiptir. Ancak sizin de belirttiğiniz gibi, her geçen gün İmam Hatip Liselerinin çoğalıyor olması, akıllara başka soruları elbette getiriyor. Konu sayılarının artmasının yanı sıra, artık tek tip eğitime doğru ilerliyor olması. Okullarda bilimsel eğitimin yavaş yavaş ortadan kaldırılmaya çalışıldığının farkındayız. Kahraman Kepenekçi olayında gördüğümüz üzere, belgesel gösterimi yaptığı için; ‘ İslam’a aykırı’ olduğu gerekçesi (!) ile BİMER’e şikayet edil-ebil-mesi eğitim sisteminin nereye götürülmeye çalışıldığının açık bir kanıtı aslında. Bilimsel eğitimden uzaklaştığımız sürece karanlıklara boğulmaya mahkumuz. Ateizm Derneği olarak bilimsel eğitimi destekliyoruz. Evrim konularının yasaklanmasına karşıyız. Öğrencilerin sorduğu sorulara bilimsel olarak cevap vermek yerine sırf dini inançları sorgulayabilirler diye bilim dışı bilgilendirilme yapılmamalıdır.”
Bazı Avrupa ve dünya ülkelerinde din dersinin uygulanışı
Devamı: https://dagmedya.net/atezim-dernegi-kimsenin-cocugu-zorunlu-din-dersi-almak-durumunda-degil/
İHL Mezunu: “İçerik olarak kendi dönemimdeki dersleri daha dolu buluyorum”
28 Şubat dönemini yaşamış İHL mezunu Mine Sevinç, eğitim kalitesinin kendi döneminde daha iyi olduğunu belirtiyor ve bugün artık bir sorun olmayan katsayı sorunun olduğu dönemde 4 kez üniversite sınavına girmeye çalışarak kendi istediği bölüme girmeye çalıştığını ancak mümkün olmadığını, üniversite sınavında ilk 1000’e girmiş olmasına rağmen istediği bölüme yerleşemediğini ve mecburen ilahiyat okuduğunu belirtiyor. Sevinç’e eğitim kalitesi, gelinen süreci, zorunlu din dersini ve dönüşen okullarla yaşanan mağduriyeti sorduk.
Devamı: https://dagmedya.net/ihl-mezunu/
“İHL’lerin herhangi bir orta okul ve liseden farkının kalmadığını görüyorum”
“1994-2000 yılları arasında İHL’de okudum. Tabii benim İHL’ye başlama sebebim dini eğitimden kopmadan örgün eğitimi sürdürebilmekti. Ben okula başlarken İHL’li öğrencilerin toplumdaki yerinin de etkisi vardı. Bu okullara giden öğrenciler daha saygı görüyordu. Zira dersler oldukça ağırdı. Orta okuldan sonra liseye de İHL’de devam ettim. Tabii maalesef 28 şubat sürecinin ezdiği gençlerden biri oldum. Okuduğum okulun 28 şubat kararlarıyla ilgili pilot okul seçildiğini ve başörtüsü yasağının ilk bizim okulda uygulandığını yıllar sonra öğrendim. Yaşadığım tek sorun başörtüsü değildi. Üniversite sınavında uygulanan kat sayı zulmü de bunlardan biriydi. 4 kez üniversite sınavına girerek kendi istediğim bölüme yerleşmeye çalıştım. Ancak maalesef bu gerçekleşemedi. Üniversite sınavında ilk 1000’e girmeme rağmen istediğim bölüme yerleşemedim. Mecburen ilahiyat okudum.
“Açıkçası günümüzde İHL’lerin herhangi bir orta okul ve liseden farkının kalmadığını görüyorum. Müfredat bizim zamanımızda oldukça zordu. Dersler çok yoğundu. Şimdiki müfredatı ve öğrencilerin bulunduğu koşullar oldukça rahat.”
“Temel İslam Bilimleri dediğimiz Kur’an-ı Kerim, Arapça, Tefsir, Hadis, Kelam gibi eğitimlerin yanı sıra Fizik, Kimya, Biyoloji, Geometri, Matematik, Felsefe, Sanat ve Edebiyat gibi pek çok alanda dersler aldım. İçerik olarak kendi dönemimdeki dersleri daha dolu buluyorum.”
15 Temmuz Darbe Girişimi Sonrası Kapatılan Okulların 15’i İmam Hatip Lisesi’ne Dönüştürüldü
Milli Eğitim Bakanlığı Özel Eğitim Kurumları Genel Müdürlüğü’ne ait İnternet sitesinde yayınlanan “667 Sayılı Kanun Hükmünde Kararnameye Göre Kapatılan Özel Okul Listesi”yle toplam 1056 okulun kapatıldığı açıklandı. Medyaya yansıyan haberlere göre kapatılan okulların 15’i İmam Hatip Lisesi’ne dönüştürüldü. Bazıları şöyle, “Kayseri’de bir süre önce FETÖ/PDY bağlantısı olduğu gerekçesiyle kapatılan Özel Kılıçaslan Liseleri ‘Uluslararası İmam Hatip Lisesi’nedönüştürüldü.
Devamı: https://dagmedya.net/15-temmuz-darbe-girisimi-sonrasinda-kapatilan-bu-okullar-ve-donusum/
Proje Okullar ile Tek Tip Nesil Hedefi
Siyasi iktidar okul dönüşümleri, İHL sayısının artması, liseye yerleşmede ailelerin alternatifsiz kalması gibi politikalarla yıllardır eğitim sistemini dizayn ediyor; yapıyor bozuyor, tekrar yapıyor tekrar bozuyor. Tüm bu politikalar genel başarı oranlarını düşürüyor, öğrencilerin büyük bir kısmı sistemden şikâyet eder hâle geliyor. Son dönemlerde sıklıkla gündeme gelen “Proje Okul uygulaması” da bunlardan biri.
Devamı: https://dagmedya.net/proje-okullari-gercegi/
Veri Kaynakları
Haberin saha çalışmaları kapsamında İstanbul, Antalya, Ankara, Erzincan, İzmir illeri ziyaret edilerek röportajlar gerçekleştirildi. Veri kaynakları ise Milli Eğitim Bakanlığı, Diyanet, Halk Evleri raporları, TESEV raporları, Eğitim -Sen, İslam Araştırmaları Merkezi (İSAM) , BİMER, TBMM soru önergeleri ve İnternet haber sitelerinde yer alan içeriklerden ve verilerden yararlanılarak geliştirilmiştir. Bu dosya-haberde konuşulan tüm kişiler isimlerinin açıklanmasını istemediklerinden; bilgiler ve şehirler doğru olsa bile gerçek isimlere yer verilmemiştir.
Haberde yer alan tüm veri setleri açık erişimli olup, kullanılan görseller ise açık kaynak araçlardan yararlanılarak oluşturulmuştur. Yapılandırdığımız verilerden herkes yararlanabilir. Tüm veri setlerine ve görsellerin kodlarına aşağıdaki linklerden ve kullanım kılavuzundan ulaşılabilir:
Veri setleri: https://drive.google.com/drive/u/0/folders/0B4zBqf-mJbr1UDE4dm5TMmJ4NGc
Kılavuzu: https://docs.google.com/document/d/1gJtRC5QGBA1jR9y1CiOcHr0zQrBDOgjKx1diXfLWr7Q/edit
Proje güncellenerek gelişmeye devam edecek, eğer katkıda bulunmak isterseniz info@dagmedya.com ya da twitter hashtag’i #İmamHatipLiseleri ile bize dikkatinizi çeken verileri, raporları aktarabilirsiniz.
Tüm içerikleri buradan kapsamlı şekilde inceleyebilirsiniz: https://dagmedya.net/imamhatipliseleri/
Projede yer alan interaktif çalışmaların, harita, grafik, tablo vb. vd. içeriklerik klavuzuna da buradan ulaşabilirsiniz:https://docs.google.com/document/d/1gJtRC5QGBA1jR9y1CiOcHr0zQrBDOgjKx1diXfLWr7Q/edit