GIJN Alet Çantası: Uydu Verisi, Kullanıcı Adı Takibi ve Yüz Tanıma

Küresel Araştırmacı Gazetecilik Ağı(GIJN)
Brian Perlman

Araştırmacı gazeteciler için en son ipuçlarını ve araçları araştıran GIJN Alet Çantası’nın bu sayısında, The New York Times’ın Amerika’daki bir orman yangınının izini sürmek için kullandığı bir teknik olan kızılötesi radyasyondan türetilen uydu görüntülerini analiz etme sürecine bir göz atacağız. Ayrıca yüz tanıma teknolojisini kullanma konusundaki tartışmalı PimEyes isimli uygulamayı, NASA uydu verilerinin nasıl talep edileceğini, Google’dan yeni çıkmış bir belge arama aracını ve daha fazlasını keşfedeceğiz.

Bir Yangının Kökenlerini Araştırmak için Termal Görüntüyü Kullanma

Görsel: EO Browser

The New York Times’daki görsel araştırma ekibi, ABD’nin Oregon eyaletinde çıkan yıkıcı bir yangının nasıl başladığını ve yayıldığını anlatan bir video hazırladı. Videonun yapımcısı Christoph Koettl, uydu verilerine erişmek için EO Browser adlı bir araçtan yararlandı. Orbital Science Corporation tarafından üretilen Landsat 8 isimli uydu, 2013 yılında ABD hükümeti tarafından uzaya fırlatıldı ve  içinde veri toplayan ve daha sonra dünyaya geri gönderilen çeşitli araçlara sahipti. Videonun yapımcısı Koettl, yangının başladığı bölgeyi görselleştirmek için, ısının nereden geldiğini gözlemlemek için NASA tarafından üretilen ve ısının nereden geldiğini gösteren bir termal kızılötesi sensörden gelen görüntüleri kullandı ve aşağıdaki videoda görüldüğü gibi yangının başladığı bölgeyi göstermek için NASA’dan elde ettiği görüntüyü diğer renkli uydu görüntüleri ile karşılaştırdı.

Görsel: The New York Times

Uydular aracılığıyla  yangınların verilerini ortaya çıkarmak ve görselleştirmek için bir diğer yararlı araç, Kaynak Yönetim Sistemi İçin Yangın Bilgileri (FIRMS)’dir. Bu bağlantıda son 24 saat, 48 saat veya yedi güne ait yangın verilerini indirebilir veya daha eski veriler için arşivden indirme talebinde bulunabilirsiniz.

NASA uydulardan iki grupta veri sunar: MODIS ve VIIRS. MODIS, Orta Çözünürlüklü Görüntüleme Spektroradyometresi anlamına gelir ve NASA’nın Terra ve Aqua adlı iki uydusu için önemli bir araçtır. NASA’nın aktardığına göre MODIS, tüm dünya yüzeyini her iki günde bir görüyor. Görünür Kızılötesi Görüntüleme Radyometresi Paketi anlamına gelen VIIRS, 2011 yılında başlatılan Suomi Ulusal Polar-yörünge Ortaklığı (NPP) isimli uydu platformundaki beş cihazdan biridir. VIIRS; Karada, okyanusta ve atmosferde görünür ve kızılötesi dalga boylarını kapsayan gözlemleri toplar. ( MODIS verileriyle ilgili meta verilere ulaşarak daha fazla bilgi edinmek için için buraya, VIIRS verileriyle ilgili meta veriler için ise buraya tıklayın.) Bu verileri kullanan bir gazetecilik örneği için, Almanya’da ZDF heute  tarafından yayınlanan Arktik’teki yangınlar hakkındaki bu makaleye bakın.

NASA’nın aktif yangın verileri coğrafi olarak eklem ve boylam ile etiketlenir ve ArcGIS veya QGIS gibi Coğrafi Bilgi Sistemleri (GIS) yazılımları veya Flourish, Datawrapper veya Tableau gibi veri görselleştirme platformları kullanılarak haritalandırılabilir. Aşağıdaki görselleştirmeyi Ekim 2017’de Tableau aracından yararlanarak Suriye’nin VIIRS verilerini kullanarak yaptım ve karşılaştırma yapabilmek için aynı görselleştirmeyi aynı dönemde MODIS verilerini kullanarak da görselleştirdim. Haritanın sağ üst köşesindeki düğmeyi kullanarak günleri tıklayabilirsiniz. NASA’dan gelen FIRMS verilerini kullanarak hava saldırısı iddialarını kanıtlayabilir, savaşın belirli bir alanda gerçekleştiğini görselleştirilmiş verileri haberlerle veya kullanıcıların oluşturduğu içeriklerle çapraz referans vererek doğrulayabilirsiniz. Uydular, tarih ve saat verilerini UTC (Koordineli Evrensel Zaman) olarak iletir. 4-31 Ekim 2017 tarihleri arasında NASA’dan veri talep ettiğim için, Suriye’nin 4-26 tarihinde UTC +3 saat diliminde ve 27-31 Ekim tarihinde UTC +2’de olduğunu doğrulama amacıyla not etmek önemlidir. Bu sayede hem MODIS hem de VIIRS verileri arasında gün boyunca oldukça iyi kapsama alanı elde edersiniz. Bir uydu verisi veya görsel topladığında gerçekten ilginç şey, farklı araçlar kullanan uyduların çekim zamanlarının çakıştığı veya çakışmaya yaklaştığı zamanlarda benzer okumalar algılayıp algılamadığını görebilmenizdir. Örneğin, 8 Ekim 2017 sabahı, iki farklı araç kullanan iki ayrı uydu, Lazkiye Valiliği’nde hemen hemen aynı koordinatlarda benzer okumalar aldı.

VIIRS kullanan uydunun okuması:

Ve NASA’nın Terra uydusundaki MODIS aracının VIIRS’den  yaklaşık iki saat önce aldığı okuma: 

Genellikle FRP olarak kısaltılan yangın radyasyon gücü, NASA’nın aktardığına göre, bilim insanlarının bir yangının merkez noktasını belirlemesine yardımcı olan, belirli bir yangın tarafından salınan ısı miktarının megawatt cinsinden bir ölçümüdür. Yukarıdaki haritalarda hem MODIS hem de VIIRS veri setleri neredeyse aynı noktada yüksek FRP okumaları içerdiğinden, 8 Ekim sabahı o konumda ilgi çekici bir şeyin gerçekleştiğini çıkarabiliriz. Tam olarak ne olduğundan emin değiliz, ancak o güne geri dönmek ve Lazkiye Valiliği’ndeki odak noktamızla ilgili sosyal medyada neler yayınlandığını görmek için Liveuamap gibi çatışma izleyici araçları kullanabiliriz.

Sosyal Medyada Kullanıcı Adı Bulma

Daha derin araştırmak istediğiniz bir kullanıcı adınız varsa onu Whatsmyname.app aracı üzerinden aratmayı deneyin. Diğer web sitelerinde aynı kullanıcı adına sahip hesapları sizin için bulacaktır. Bu araç sizin için çok faydalı olabilir. Örneğin; Twitter’da ilgilendiğiniz kişiyi bulduysanız, ancak çok fazla tweet atmıyorsa bu aracı kullanarak aynı takma adını veya kullanıcı adını kullanan o kişinin diğer web sitelerindeki hesaplarını bulabilirsiniz.

Python programlama dili ve komut satırı konusuna hakimseniz, Sherlock adlı benzer bir aracı da deneyebilirsiniz. Sherlock’u kendi bilgisayarınıza yükleyebilir veya bir Google hesabınız ve biraz komut satırı bilginiz varsa, bir Google Cloud Shell örneğine yükleyebilirsiniz. Kullanabileceğiniz üçüncü araç Holehe, aracın komut satırı aracılığıyla kurulumu kolaydır ve basit, renk kodlu bir çıktı sunar. Bu üç araçta kendi kullanıcı adımı arattım ve biraz farklı sonuçlar buldu. Bu nedenle, ilgilendiğiniz kullanıcı adını bunların hepsinde aratırsanız, bu kullanıcı adıyla hemen hemen her hesabı bulabilirsiniz. 

Bir kişinin sosyal medya hesaplarını bulmanın başka bir yolu ise ağ haritalama yazılımı Maltego Pro‘nun içinde ücretli bir araç olan (yaklaşık olarak 1.000-3.000 ABD Doları aralığında) Social Links PRO‘yu kullanmaktır ve bu aracın ücreti yılda 999 ABD dolarıdır. Birçok veri kaynağı (OpenCorporates, DocumentCloud ve Pipl dahil) tek bir araca entegre edildiğinden, Social ve Maltego  güçlü bir kombinasyondur. Eklenmiş bir diğer fayda, yüz tanıma özelliğini kullanarak sosyal medya hesaplarını arayabilmenin mümkün olması ve bu aramanın sonuçlarını bir ağ grafiğine aktarabilmenizdir.

Hızlı bir örnek olarak; Los Angeles County Bölge Savcısı George Gascón’un tüm sosyal medya hesaplarını bulmak istediğimi varsayalım. Bir varlık veya bir ağ oluşturacağım ve adını ve yüzünün bir resmini ekleyeceğim ve araç onun sosyal medya hesaplarını bulmak için yüz tanıma ve metin eşleştirmeyi kullanacak. Bunu yaparak sosyal medya hesaplarından dördünü bulabildim: Facebook, Instagram, Twitter ve LinkedIn.

Ekran Görüntüsü: Maltego

Yüz Tanıma: Faydalı ama Tehlikeli

Yüze göre arama yapabilen Pimeyes ve Findclone.Ru gibi başka araçlar da var, ancak çalışıp çalışmadığını görmek için yüzünüzü bu sitelere yüklemeden önce, bunu yapmanın risklerini göz önünde bulundurun. Web sitelerinde kullanıcı izleme teknolojilerini tarayan ve listeleyen The Markup’ın Blacklight aracı, yüz tanıma aracı Findclone’un web sitesinde bir “oturum kaydedici” buldu; bu, tuş vuruşlarınızı ve fare hareketlerinizi izleyebileceği anlamına geliyor. Blacklight ayrıca, Pimeyes isimli yüz tanıma aracının “İnternet üzerinden hedeflenmiş reklamlar için kullanıcı izlemeyi sağlayan [Google Analytics]” özelliğini kullandığını buldu. Yani yüzünüzü bu araçlara yüklemenin biyometrik verilerinizin kontrolünden vazgeçmek anlamına geldiğini ve başka birinin yüzünü rızası olmadan yüklemenin hizmet şartlarını ve hatta yasaları ihlal edebileceğini unutmayın.

Rus arama motoru Yandex de yüzleri algılayabilen bir ters görüntü aramasına sahiptir ancak arama sonuçları birçok yanlış eşleşmeye neden olabilir. Ayrıca, Yandex’e bir resim yüklediğinizde, Rusya’daki bir sunucuda sonsuza kadar arşivleneceğini unutmayın, bu nedenle dikkatli olmalısınız. (Pimeyes ve Yandex hakkında daha fazla bilgi için, Henk van Ess’in GIJN web seminerimizdeki yorumlarını buradan dinleyin.) New York Times, Clearview.ai’nin yüz tanıma özelliklerini satın aldı ancak şirket şu anda yalnızca kolluk kuvvetlerine erişim sunuyor.

Gizlilik endişelerine rağmen yüz tanıma, ABD Capitol’e yapılan son saldırıda olduğu gibi çevrim içi yayınlanan videolarda görülen kişileri belirlemek ve daha sonra araştırmak isteyebilecek araştırmacı gazeteciler için değerli bir araç olabilir. Uluslararası Ceza Mahkemesi savcıları ilk kez 2017 yılında sosyal medyadaki videoları kullanarak savaş suçu olduğunu iddia ettikleri bir videoda görülen kişi için tutuklama emri çıkarttı. Bahsedilen videolarda, bir askeri komutan, ya astlarına ateş emri vererek ya da tetiği kendisi çekerek ateşli silahla acımasız yargısız infazlar gerçekleştiriyor gibi görünüyor. Sosyal medyaya gönderilen videolar kanıt olarak kullanılabilir (hem yasal hem de gazetecilik bağlamlarında), ancak ortaya çıkan yüz tanıma teknolojisi, gizlilik ve güvenlik sorunlarının yanı sıra ahlaki ve etik ikilemler ortaya çıkarıyor.

Nokta Atışı

Bu ayın GIJN Alet Çantası’nı, Google’ın çeşitli belge türleriyle çalışan her muhabirin ilgisini çekecek yeni bir aracıyla tamamlayacağız. Pinpoint (önceden Google’da Backlight olarak biliniyordu), büyük veri hazinelerinden uygun adları, kuruluşları ve yerleri otomatik olarak çeken ve bunları tıklanabilir bir liste biçiminde görüntüleyen bir belge arama aracı. Pinpoint; PDF’ler, ses, resimler, metin, Word ve Excel gibi Microsoft Office dosyaları dahil olmak üzere birçok farklı dosya türünü kabul ediyor.

Pinpoint yedi dilde belgeleri analiz eder: İngilizce, Fransızca, Almanca, İtalyanca, Lehçe, Portekizce ve İspanyolca. Ayrıca İngilizce ses dosyalarını otomatik olarak kopyalar. Google Haberler Girişimi’nin lansman basın bültenini buradan görüntüleyebilir veya Pinpoint’e erişim başvurusunda bulunmak için buraya tıklayabilirsiniz.

Önerilen Bağlantılar

• “Dijital Tanık: İnsan Hakları Soruşturması, Belgeleme ve Hesap Verebilirlik için Açık Kaynak Bilgilerinin Kullanılması.” (Amazon‘dan satın alınabilir.
• Makale: Uluslararası Af Örgütü Vatandaş Kanıt Laboratuvarı tarafından hazırlanan, “COVID-19 Salgını Sırasında OSINT Hükümetleri Hesap Vermemize Nasıl Yardımcı Oluyor”
• Ve Apollo Mapping tarafından “Herkes İçin Ücretsiz — Ekim: “Ücretsiz Erişilebilir Orman Yangını Haritaları ve Verileri”

Ek Kaynaklar

• Uydu Görüntülerini Bulma ve Kullanma Kaynakları
• New York Times, “Kaşıkçıyı Öldürmek” Haberi İçin Kamu Verilerini Nasıl İzledi?
• Çevrimiçi Araştırma Araçları

Yazar Hakkında

Brian Perlman, GIJN’de yardımcı editördür. Gelişmiş dijital adli tıp, veri bilimi ve açık kaynak teknikleri kullanarak insan hakları ihlalleri araştırmalarında uzmanlaşmıştır. UC Berkeley Gazetecilik Enstitüsü mezunudur ve Berkeley Law’daki İnsan Hakları Merkezi’nin eski yöneticisidir.

Çeviren: Abdullah Keleş Editleyen: Pınar Dağ