Gelişen Dünyada Gelişen Veri Gazeteciliği -Eva Constantaras

Çeviren: Zerrin Yarbay Şahin
Orijinal Kaynak: http://ajr.org/2014/10/24/data-journalism-in-developing-countries/?utm_content=buffer55bc7&utm_medium=social&utm_source=twitter.com&utm_campaign=buffer

Bu yazı 2014 Ölçüm ve Gazetecilik Sempozyumu’nda sunulan bir araştırma yazısını özetlemektedir. Eva Constantaras Interviews’de veri gazeteciliği uzmanıdır. Araştırma özetlerine buradan ulaşabilirsiniz.

---

Haber: Eva Constantaras

Veri gazeteciliği gelişimi, bağımsız medya, açık veri veya bireyleri hackleme kültürünün çok az olduğu veya hiç olmadığı ülkelerde başa çıkılması gereken bir meseleyi temsil etmekte. Açık verinin  yetersizliği, bilgi kanunlarının zayıflığı, düşük dijital okuryazarlık  gibi detaylar gazetecilere veri güdümlü gazeteciliği öğretmede zorluk çıkartabiliyor.

Interviews, dünya çapında yerel medyayı güçlendirmeyi amaçlayan kar amacı gütmeyen bir kuruluş, fark ettikki seçtiğimiz bazı ülkelerde book kamplar, bilgisayar programcılığı atölyeleri vb. aracılığı ile veri gazeteciliği çalışmalarını başlatmak bu ülkelere ulaşmak mümkün olmuyor. Bu sebeple bu ülkelerde ilk olarak açık veri topluluğunu büyütmeye ihtiyacımız var.

Kenya’da 2013’de birkaç temel prensibe dayanan bir veri topluluğu gelişimi  elde etmek için bir program tasarladık ve uyguladık: bu prensipler veri, talep, tasarım ve dağıtım şeklinde oldu. Kenyalı gazetecileri eğitirken harcadıkları eforla sayısal gazetecilik tekniklerini kullanarak aynı zamanda  temel araştırma tekniklerini de geliştirdiler.

Eksikliği Doldurma

İlk işimiz okuyucu için güncel olan haberler/konular üzerinden  gazetecilerin bu alanda yeterli bir veriyi ulaşmalarını sağlamak oldu. Özellikle bu çalışmalarda önemli olan the Data Dredger sitesi, Kenyalı gazetecilerin Kenya verilerini indirme, gömme ve görselleştirmeleri için bir kaynak durumunda. Eğitim çalışmalarındaki birçok alıştırma Dünya Bankası verilerine dayanmaktaydı fakat bu verilerin Kenyalı medya okuyucularının dikkatini çekmesi zordu. Kenyalılar başka bir ülke yerine, Kenya’daki başka bir şehire kıyasla kendi toplumlarında kaç annenin vaktinden önce öldüğünü bilmek istiyorlardı.

Veri toplamaya başlamak oluşturmaya çalıştığımız topluluk için önemli bir pratik oldu.  Tespit eden, kazıyan, temizleyen ve tekrar kullanılmak üzere veriyi yayınlayan gazeteci, şehir hackerları, akademisyenler ve danışmanlar da bu süreçte yer aldı. Şimdilerde, yeni doğan bebek ölümleri, yetersiz beslenme ve antiretroviral kapsamındaki sağlık sorunlarındaki özel serileri her yayınladığımızda, gazeteciler görselleştirmede ve veriyi kullanmada ilerleyerek, olaylara  kendi  bakış açılarıyla bakmaya başlarlar. Ayrıca Sivil Toplum Kuruluşları ( STK) kendi verilerinin iyi bir sebep için kullanıldığını da görme olanağı sağlıyor.

Veri Talebini Teşvik Etme

Gazeteciler arasında çok düşük seviyelerde de olsa veri farkındalığı ile artan veri okuryazarlığı, veri gazeteciliğinin tekniklerini öğretmeye olanak sağlıyor.

Bizim veri gazeteciliği eğitim aktivitelerimiz şimdilerde bir “verili haber kokusu /veri haber burnu” geliştirme ve spesifik araçları öğrenme olmak üzere iki eşit parçaya ayrılıyor. Haber içeriklerinin çoğu muhalif fikirli politikacı alıntılarından ibaret olan ülkelerde, daha kaliteli içerik elde etmek için gazetecilerin kritik düşünme becerisi ve veriyi değerlendirme stratejileri geliştirmeleri gerekiyor. Eğitim aynı zamanda gazetecilerin günlük haberleri basitçe modifiye etmelerinin yanı sıra verilerde haber açıları bulmanın değerini görmelerine de  yardımcı olmuştur.

Gazetecilik Aktiviteleri İçin Uygun Bir Veri Tasarlama

Çevrimiçi veri portalımızı tamamlamak için, açık veri topluluğu için bir çevrimdışı havuz geliştirdik. Yetenekli bir grup medya profesyonelleri için yoğun bir eğitim ve kendi medya pazarları için deneysel içerik üretimi programı dört aylık bir süreçte uygulandı.

Süreç çerçevesinde bazı önemli dersler öğrendik:

-Veri gazeteciliğinde yeni beceriler edinme eğitimine katılanlar, editörler ve yayıncılar için zaman alıyor  ve sorumluluk yüklüyor

-Gazeteciler ve veriye sahip olanlar (devlet, danışmanlar ve akademisyenler) arasında büyüyen/kurulan/geliştirilen bağ, portal olmayan ve açık veri güvenliğinin eksik olduğu ülkelerde veri gazeteciliğini sürdürülebilir ve güvenilir kılmak için çok gerekli.

-Çevrimiçi üretim ve yayınlama sadece yeni beceriler geliştirmeyi pratikleştirmez, ayrıca veri hikayeleri üretilen/ ve vakit harcanan haber merkezlerinin  çevrimiçi marka geliştirmesinde de  önemlidir.

-Veri gazeteciliği takım gerektirir. Gazeteciler, grafik tasarımcılar ve geliştiricilerin projelerde (ödenek raporlama, resmi ortaklık anlaşmaları, ödüller ve diğer kayıt türleri) birlikte çalışmak için teşvik edilmesi gerekir.

-Kullanıcıların hikayenin formatı hakkında fikir bildirmeleri gerekir-bu, kırsal halk için güvenilir bölgesel bir topluluk radyosunda bir radyo eseri, heyecanlı bir orta sınıf şehir halkı için bir interaktif çevrimiçi görselleştirme veya yazılı basım için araştırma hikayesi olabilir.

İnteraktif  içeriğin Yayılması

Araştırmacı arkadaşlarımız tarafından yapılan araştırmalar : vatandaşlara daha iyi politika için olaylar geliştirmek ve kendi toplulukları için daha iyi kararlar almayı sağlıyor. Uygulamalar, görselleştirmeler ve diğer interaktif dijital içerikler; halkı bilgilendirmek için kullanılan araçlardır.

Stanford gazetesi için yazan araştırmacı Paul Wafula, Kenya parlamentosu’nu fakir Kenyalılar için olan nakit para transfer programı için ödenek tutmaya maruz bırakmıştı. Baş sayfa hikayeleri -seçmenleri ile puan kazanmak için daha büyük yardım almak üzere savaşan meclis üyelerinin ötesinde-kayıp ödenekler, yetersiz dağıtım ve hayalet alıcılarını deşifre etmişti.

Hükümet, hayalet alıcıları tespit etmek ve bunları ortadan kaldırmak için bir denetim istemiş, topluluk liderlerini içeren yeni güvenlik komitesi toplamış ve ödeneğin dağıtımı için bir mobil banka servisine kaydolmuştu. Projeden ödenek alan bazı kurumlar politikacıların neden asıl dağıtım planını değiştirilmesine izin vermeleri konusundaki sorularını arttırmıştı. Bu hikayenin ötesinde, hükümet verileri ve kazandığı uluslararası ilgi, skandala boğulan  politikacıların misillemesinden onu korudu.

“When the Sun Sets in Turkana; Hunger Stakes and Stripes in the North,” araştırmacı Mercy Juma tarafından 21 Ocak 2013’te yayınlanmıştır. Veriye dayalı 12 dakikalık hikaye, Kenya televizyon tarihinde, herhangi birinin hatırlayacağı, iz bırakan hikayelerden daha uzundur.

Turkana, Kenya’nın kuzeyinde izole ve fakir bir bölgesiydi. Juma’nın haberine göre çocuklardaki yetersiz beslenme Kenya’da büyüyen bir problemdi; kıtlığın daha şiddetli ve sık görülmesi gibi ve para, uzun dönem kuraklık azaltılmasına değil de, acil yiyecek yardımına gitmekteydi. Habere bireylerden ve kuruluşlardan gelen yoğun tepkilere dayanarak, olaydan önce sel gibi akan telefon konuşmalarının açığa çıkması son bulmuş, bir yardım fonu açılmıştı. Bu yardım Ocak sonu itibariyle Sh1.2 milyon (14,000 $)’a yükselmişti.

Kuraklık izleme Komitesi verilerine ulaşmak için Mercy Juma’dan izin istemişti. Komite, uzun dönem kuraklık stratejilerinin taslak şeklinde oluşturulduğunu fakat hiç uygulanmadığını açıklamıştı. Juma’nın su konusundaki veri azlığından dolayı, Bakan daha fazla kuyu kazılması için Turkana’yı ziyaret etmişti. Diğer kuruluş 2.3 milyar Sh (27 milyon $)bırakmıştı.

Araştırmacılar tarafından geliştirilen beş projeye bakıldığında, hikayelerin linklerine ve etkilerinin açıklamalarına buradan erişilebilir.

Aynı zamanda, batı medyası endüstri kriziyle ve kaliteli uluslararası raporlama eksikliğiyle çamura batmış haldeyken, gelişen ülkelerdeki yeşeren veri gazeteciliği hareketleri içerik bakımından kaliteyi geliştirmektedir. Birlikte bu boşluğu doldurma ve veri gazeteciliğini gerçek anlamda üretim ve tüketimde global hale getirme şansımız var.