Doğruluk Payı Ziyareti İzlenimleri| ‘Türkiye’de Çok Doğru Bir Siyaset Yapılmadığı İçin Önemli Bir İş’

Yazan: Yunus Karaaslan, Sevan Toker, Mehmet Salih Tokatlı
Kadir Has Üniversitesi Yeni Medya / Data Journalism Dersi Öğrencileri

---

 

Veri gazeteciliği dersimiz kapsamında Doğruluk Payı hakkında araştırma yapmamız istenene kadar ve oraya  gidinceye kadar hiç bir bilgimiz yoktu. Ofislerine gitmeden yaptıkları işleri inceleyip, Doğruluk Payı’nın (Fact Checking) yani veri doğrulama işiyle ilgilendiğini okuduk. Bu da bizim ilgimizi çekmişti.

Doğruluk Payı ofisine gittiğimizde bizi Batuhan Bey karşıladı. Öncelikle Doğruluk Payı’nın kurulumundan bugüne kadar geçen süre hakkında bilgiler verdi. Yaklaşık 5 tane editörün olduğunu, 2 kişinin de haberleri araştırarak siyasilerin söylemlerini ve demeçlerini takip ettiğini belirtti.

G20 ülkelerinin yönetim biçimlerini biliyor musunuz?#G20Turkey #TheWorldisWatching pic.twitter.com/OKDSM7Ts3R

— Doğruluk Payı (@dogrulukpayicom) November 16, 2015

Haberleri araştıran kişilerin, doğrulanabilir veya yanlışlanabilir açıklamaları seçmeni yönlendirme gücüne sahip demeçleri editörlere sunuyorlar. Editörler de haberleri doğruluk yanlışlık payını araştırıp, puanlayıp haberleştiriyor.

“Halka yanlış bilgi vermeden, halka karşı daha sorumlu olmak”

Üç saatlik ziyaretimizde doğruluk payının amaçlarını da değinildi. Doğruluk Payı’nın en önemli amaçlarından birisinin Türkiye’deki siyasilerin halka yanlış bilgi vermeden, halka karşı daha sorumlu olmalarını ve halkında bu konuda daha bilinçli olmasını sağlamak olduğu ifade edildi.

Bu bilgileri verdikten sonra hep beraber siteyi incelemeye başladık. Yapılan çalışmaların nasıl gerçekleştiğini bir kaç örnek üzerinden inceledik. Daha sonra puanlama sisteminin nasıl çalıştığı, puanlamanın nasıl yapıldığı hakkında bilgiler verildi.

Siyasiler Ne Kadar Doğru Söylüyor ?

Örneğin bir milletvekili içinde doğruluğu ve yanlışlığı araştırılabilecek bir demeç veriyor, Doğruluk Payı ekibi de bunları açık veri kaynaklarından araştırarak doğruluk ve yanlışlık değerini ölçüyorlar. Puanlama sitemine göre doğruluk payını ölçtükten sonra halkla paylaşıyorlar.

Tweets by @dogrulukpayicom

 

“Türkiye’de açık kaynak sıkıntısı ”

Doğruluk Payı’nın nasıl bir çalışma yürüttüğünü kavrayınca,  bu kez bir siyasi demecin doğruluğunu araştırmaya başladık.  İlk olarak Türkiye İstatistik Kurumu (Tüik)’in sitesinden bazı verilere ulaştık. Daha sonra bazı yabancı kaynaklardan da bu bilginin doğruluk payını araştırdık. Türkiye’de çok fazla açık kaynak bulunmadığından yabancı kaynaklarında incelenmesi gerektiğini öğrendik.

“Doğru olmayan siyasete katkısı var “

Sonuç olarak, Doğruluk Payı ekibinin yaptıkları iş bizim çok dikkatimizi çekti. Türkiye’de bu işi Doğruluk Payı ekibi gibi ayrıntısıyla, kaynak vererek yapan başka bir kurumun olmadığını gördük. Ayrıca yaptıkları işin Türkiye’de çok doğru bir siyaset yapılmadığı için önemli bir iş olduğunu düşündük. Daha fazla geniş bir kitleye ulaşılırsa, hem siyaset ortamının düzeleceği hem de halkın bu konuda daha bilinçli hale geleceğini düşünüyoruz.

Doğruluk Payı Hakkında

Doğruluk Payı, Türkiye’de siyasi aktörlerin daha sorumlu, seçmenin ise daha bilgili olmasına katkı sağlamayı amaçlayan tamamiyle bağımsız bir Ortak Gelecek için Diyalog Derneği girişimidir. Doğruluk Payı ekibi, Türkiye’de siyaseti etkileyen aktörlerin demeçlerini günlük olarak takip edip, bu demeçlerin doğruluğunu kamuya açık kaynaklardan kontrol etmekte ve sonuçlarını kamuoyuyla paylaşmaktadır.

Nasıl Değerlendiriyor?

Beş farklı seviyeden oluşan Doğruluk Payı ölçeği, siyasi aktörlerin iddiaların doğruluklarını değerlendiren bir ölçektir.

Doğruluk Payı ölçeği ile değerlendirilecek iddiaları seçerken;

• İddianın doğrulanabilir / yanlışlanabilir nitelikte olmasına,
• İddianın görece tartışmalı ve önemli bir konuda olmasına dikkat ediyor.

Doğruluk Payı ölçeği, siyasi aktörlerin iddialarını kontrol ederken genel olarak üç farklı kriterde değerlendirmeyi kapsamaktadır.

• İddiada dayanak olarak gösterilen nitel ve nicel verilerin kamuya açık kaynaklardaki verilerle uyuşması.
• Nitel ve nicel verilerin doğrulandığı / yanlışlandığı kaynakların kalitesi.
• İddianın söylenme amacı ve bağlamın uygunluğu.

 

---

 

*Daha Fazla Detay İçin: http://www.dogrulukpayi.com/

*Data Journalism Dersi Alan Yunus Karaaslan, Sevan Toker, Mehmet Salih Tokatlı’ın Doğruluk Payı İzlenimleri.