Avrupa’da Veri Gazeteciliği Problemleri: Kültürü Değiştir, Teknolojiyi Değil – Çeviren: Faruk Aydıner
Dağ Medya Stajyeri /BAU İletişim Öğrencisi Faruk Aydıner tarafından http://zararah.net/blog/2015/04/22/data-journalism-in-europe/ adresinden Türkçeye çevrilmiştir.
Yazar: Zara Rahman
Perugia’da, Uluslararası Gazetecilik Festivali’ne katıldım. Festival güzel ve bir çok yönden şaşırtıcı idi. Genel olarak işimde, vaktimin çoğunu sivil toplum ve gazeteciler nasıl veriyi işlerinde daha etkili kullanabilirler diye harcarım.
Karşılaştığımız sorunlar genelde şunlar oluyor:
- Yeterli veri olmaması (varolmamış, çevrimiçi değil, erişime kapalı.)
- Doğru teknolojilere erişememek. (paywall arkasındaki gereç, açık veri kaynak gereçleri aldatmayabilir.)
- Yeteri kadar iyi İnternet erişimine sahip olmamak veya hiç erişememek –veya, kaynaklarla düşük seviyede bağlantılı olma
- Baskıcı politik bir çevrede düşük seviye basın özgürlüğü
- Çevrimiçi güvenlik arayışı.
Fakat sahib olduğumuz problemler Perugia’da çok farklı bir şekilde konuşuldu. Veri gazeteciliğinin yüzleştiği sorunlar burada teknolojiyle değil, kültürle bağdaştırıldı.
Avrupa’lının problemleri
Uluslararası Gazetecilik Festivali denmesine rağmen katılımcıların büyük çoğunluğu Avrupa’dandı. İnsanların veri gazeteciliğine dayanarak Perugia’da gördükleri problemler, işleri yaparken haber merkezlerindeki rollere göre değişiklik gösteriyor. Teknoloji ve kültür çerçevesinde bu konuları çok ilginç buldum. Bu yüzden konuşabildiğim kadar çok insanla bu konu hakkında konuşmayı denedim. Bir kaçını özetledim.
‘‘Geleneksel’’ Gazeteciler
Profil: Siz kodlama yapamayan bir gazetecisiniz. Siz sayısal verilerle bir çok önemli şekilde çalışmıyorsunuz. Gazetecilik bölümü bitirmiş, veya gazetecilikte uzun zamandır çalışıyor da olabilirsiniz. Size göre bir gazeteci için, yazım yeteneği ve çevrimdışı araştırma yetenekleri, en önemli nitelik.
Problem: Siz kodlayıcılarla basın odasında nasıl iletişim kuracağınızı bilmiyorsunuz. Bu iletişimden bir fayda çıkacağından da emin değilsiniz. Bir hikayeye bir grafik lazım olduğunu fark etmek için kodlamacılara bir kaç gün vermek yeterli değil mi? Hikayeyi belirli bir açıdan açıklığa kavuşturmak için bir grafik kullanmak harika olurdu. Hikayeyi bu şekilde aydınlatmak iyi olsa da; bir programcı başka nasıl uzun anlatı hikayesinde yardımcı olabilir, veya insanlarla görüşme yapabilir?
Yapılabilecekler Listesi: Eğer basın odanızda programlamacılar veya veri gazetecileri varsa, onlara önceden yaptığınız çalışmalardan bahsedin. Onlar her şartta hikaye için yardımınıza ihtiyaç duyacaklar ve onlar veriyi, siz gazeteciliği ve hikaye hünerini beraberce ortaya çıkarmış olursunuz. Böylece; tamamen yeni bir şekilde ve tamamen yeni bir hikaye söyleyebilirsiniz. Bu yaptığınız sadece güzel bir grafikle hikayeyi aydınlatmak değildir.
(Genel olarak doğruca standart fotoğraf yerine grafik kullanmaktır.) Eva Constantaras (bağımsız gazeteci) anlık haberde veri kullanımı hakkında parlak bir oturum yaptı. Constantaras, anlık girilmesi gereken haberlerde, yeni bir üçgen ile veriye bakarak nasıl başa çıkılacağının şemasını oluşturdu.
**Editör notu: Eva Constantaras, Bahçeşehir Üniversitesi Yeni Medya Bölümü için Dağ Medya tarafından düzenlenen Veri Gazeteciliği atölyesinde de Son Dakika haberde veri kullanımının nasıl olması gerektiğinin sunumunu yaptı. Sunuma buradan ulaşabilirsiniz.
Kodcuların ne yapabileceğini anlamak için onlara en sevdikleri veri tabanlı hikayelerini sorun ve ne çeşit yetenekleri olduğunu öğrenin. Bazı kodlamacılar harika grafik dizayncısı ya da harika istatistikçileri olabilirler. Her şekilde size düşen görev onların yeteneklerini bilmek ve size destek verebilmeleri için onlara çalışmaların içinde yer vermek gerekir.
Editörler
Profil:Tamamdır; siz veri gazetecilerini haber merkezinde klasik gazetecilerle bulunduruyorsunuz. Siz haber merkezinde veri güdümlü ve tabanlı daha iyi hikayelerin olması gerektiğinin farkındasınız ki teknoloji uzmanlarını işe almışsınız.
Problem: Siz fark etmişsiniz ki veri gazetecileri ve kodlamacılar haber merkezine iyi bir şekilde entegre olamamışlar. Siz de oldukça yoğunsunuz. Bu durumda sorunu çözmek için yapabileceğiniz kolay değişiklikler neler?
Yapılabilecekler Listesi: Veri gazetecilerine diğer gazetecilere davrandığınız gibi davranarak onları yazı işleri toplantılarına çağırın. Onları işe alma sebebiniz, olanlardan başka sebeplerle onlara görev vermeyin. Örnek olarak onlar yüksek seviye bilgileri sayesinde website düzeltmelerini oldukça iyi yaparlar. Onlara iş ünvanı ve tanımlaması verin böylece onlar yapmalarını istediğiniz şeyleri kesin olarak temsil ederler.
Örnek olarak ‘veri gazetecisi’, ‘grafik düzenleyicisi’ gibi iş ünvanları kullanabilirsiniz. Onların isimlerini önemli şekilde katkılar yaptıkları hikayelerde kullanarak onları cesaretlendirin. New York Times’da ondört tane en çok ziyaret edilen haberimiz var. (link: 14 most visited stories on the New York Times last year ). Altı tanesi çok fazla görsel unsur taşıyor. Bilirsiniz görseller hikayeye entegre edilmeli ve yüksek seviye kodlama ve veri bilen gazeteciler bunu sizin için yapacak olanlardır. Value those unicorns!
Veri Gazetecileri/Tek Boynuzlu Atlar/Kodlamacılar/Haber Hastaları
Profil: Kendinizi nasıl çağırırsanız çağırın, siz kodlama yapabiliyor ve veri ile nasıl çalışılacağını biliyorsunuz. Sizin iyi kullanılmış bir Github hesabınız vardır. Siz muhtemelen bir kodlamacı olarak harekete geçerek gazeteciliğin önemini farkettiniz veya daha az bir sıklıkla görülecek şekilde bir gazeteci olarak kodlamanın önemini fark ettiniz. Ve şimdi siz hikayeleri kendi veri yeteneklerinizle destekleyerek söylemek istiyorsunuz.
Problem: Nereden başlayacağınızdan emin değilsiniz. Size veri güdümlü bir hikayeye dahil olmak yerine gündelik teknik görevler verilmiş olabilir, sizde mecburen evet dersiniz çünkü işe alınma sebebiniz farklı olsa bile bu işleri orada sizden başka yapacak kimse yoktur. Siz veri kısmını halledebileceğinizden eminsiniz fakat sizin veri güdümlü haberin hikayelenmesi kısmında biraz yardıma ihtiyacınız var.
Yapılabilecekler Listesi: Haber merkezindeki insanların neler yapabileceğinizi bilmelerine izin verin. İnsanlara kibarca yetenek listenizi sunun ve teknik bir dil kullanmaktan uzak durun. Noah’ın her hafta BBC’de bir kere yaptığı Learning Lunch gibi insanlara bir yerde duydukları ama asla öğrenme şansı bulmadıkları teknik konuları öğrenebilecekleri öğrenme molaları düzenleyin. Hoşlanın veya hoşlanmayın sizin işinizin bir parça dahili destek ve hüner paylaşımıdır. Sizin haber merkezinizde başkaları size bir hikaye fikriyle gelmeden önce, sizin neler yapabileceklerinizi anlamalılar. Bunu yapabilmek içinse teknik bilgilerini sizin yardımınızla arttırmalılar. Sorulara açık olduğunuzu açıkça belirtin. Örnek olarak günlük belirli bir ofis saati ayarlayarak herhangi birinin sizden yardım isteyebilmesini sağlayabilirsiniz.
Sonuç (ve reddetme)
Şahsen bu saydığım profillerden hiçbiri değilim fakat gazetecilik ve teknoloji veya aktivizm adına insanların ihtiyaç ve problemlerini çözmeye çalışmaktan hoşlanıyorum. Elbette ki festivalde konuşulan başka problemler de var fakat bunlar haber merkezlerinin kültürü ve veri gazeteciliği hakkında duyduğum problemler olarak öne çıkanlar arasındaydı.Eklemek isteğiniz bir şey olur ise: Let me know!